Kazakhstan

3.1. Zaman Purba dan Pertengahan

Kazakhstan telah didiami sejak zaman Paleolitik. Budaya Botai (3700-3100 SM) dikreditkan dengan penjinakan kuda yang pertama. Populasi Botai memperoleh sebahagian besar keturunan mereka daripada populasi yang berkait rapat dengan Eropah yang dikenali sebagai Orang Eurasia Utara Kuno, sambil juga menunjukkan beberapa campuran Asia Timur Kuno. Penternakan pastoral berkembang semasa zaman Neolitik. Populasi adalah Kaukasoid semasa zaman Gangsa dan Zaman Besi.

Wilayah Kazakh merupakan juzuk utama Laluan Steppe perdagangan Eurasia, leluhur kepada Laluan Sutera daratan. Para ahli arkeologi percaya bahawa manusia pertama kali menjinakkan kuda di steppe luas di rantau ini. Semasa zaman prasejarah terkini, Asia Tengah didiami oleh kumpulan-kumpulan seperti budaya Afanasievo yang mungkin berketurunan Indo-Eropah, kemudian budaya Indo-Iran awal seperti budaya Andronovo, dan kemudian Indo-Iran seperti Saka dan Massagetae. Kumpulan-kumpulan lain termasuklah Scythia nomad dan Empayar Achaemenid Parsi di wilayah selatan negara moden ini. Budaya Andronovo dan budaya Srubnaya, pendahulu kepada bangsa-bangsa budaya Scythia, didapati mempunyai keturunan campuran daripada budaya Yamnaya penternak Steppe dan bangsa-bangsa Neolitik Pertengahan Eropah Tengah.

Pada tahun 329 SM, Alexander Agung dan tentera Macedonianya bertempur dalam Pertempuran Jaxartes menentang orang Scythia di sepanjang Sungai Jaxartes, yang kini dikenali sebagai Syr Darya di sepanjang sempadan selatan Kazakhstan moden.

3.1.2. Kuman-Kipchak dan Angkatan Kencana

Orang Kuman memasuki steppe Kazakhstan moden sekitar awal abad ke-11, di mana mereka kemudiannya bergabung dengan orang Kipchak dan menubuhkan konfederasi Kuman-Kipchak yang luas. Walaupun bandar-bandar purba Taraz (Aulie-Ata) dan Hazrat-e Turkestan telah lama berkhidmat sebagai stesen laluan penting di sepanjang Laluan Sutera yang menghubungkan Asia dan Eropah, penyatuan politik sebenar hanya bermula dengan pemerintahan Mongol pada awal abad ke-13. Di bawah Empayar Mongol, daerah pentadbiran (Ulus) berstruktur ketat yang pertama telah ditubuhkan. Selepas pembahagian Empayar Mongol pada tahun 1259, tanah yang akan menjadi Kazakhstan moden diperintah oleh Angkatan Kencana, juga dikenali sebagai Ulus Jochi. Semasa zaman Angkatan Kencana, tradisi Turko-Mongol muncul di kalangan elit pemerintah di mana keturunan Genghis Khan yang telah diTurkikkan mengikuti Islam dan terus memerintah tanah tersebut.

3.2. Kekhanan Kazakh

Pada tahun 1465, Kekhanan Kazakh muncul hasil daripada pembubaran Angkatan Kencana. Diasaskan oleh Janibek Khan dan Kerei Khan, ia terus diperintah oleh puak Turko-Mongol Tore (dinasti Jochid). Sepanjang tempoh ini, kehidupan nomad tradisional dan ekonomi berasaskan ternakan terus mendominasi steppe. Pada abad ke-15, identiti Kazakh yang berbeza mula muncul di kalangan puak-puak Turkik. Ini diikuti oleh Perang Kemerdekaan Kazakh, di mana Kekhanan memperoleh kedaulatannya daripada Shaybanid. Proses ini disatukan pada pertengahan abad ke-16 dengan kemunculan bahasa, budaya, dan ekonomi Kazakh.

Walau bagaimanapun, rantau ini menjadi tumpuan pertikaian yang semakin meningkat antara emir Kazakh tempatan dan orang-orang berbahasa Parsi di selatan. Pada kemuncaknya, Kekhanan akan memerintah sebahagian Asia Tengah dan menguasai Cumania. Wilayah Kekhanan Kazakh akan berkembang jauh ke Asia Tengah. Menjelang awal abad ke-17, Kekhanan Kazakh bergelut dengan kesan persaingan puak, yang secara berkesan telah membahagikan penduduk kepada gerombolan Besar, Tengah dan Kecil (atau Muda) (jüz). Perpecahan politik, persaingan puak, dan kepentingan laluan perdagangan darat antara timur dan barat yang semakin berkurangan telah melemahkan Kekhanan Kazakh. Kekhanan Khiva menggunakan peluang ini dan menakluki Semenanjung Mangyshlak. Pemerintahan Uzbek di sana berlangsung selama dua abad sehingga kedatangan Rusia.

Pada abad ke-17, orang Kazakh bertempur dengan Oirat, sebuah persekutuan puak Mongol barat, termasuk Dzungar. Permulaan abad ke-18 menandakan kemuncak Kekhanan Kazakh. Dalam tempoh ini, Gerombolan Kecil mengambil bahagian dalam perang 1723-1730 menentang Kekhanan Dzungar, berikutan pencerobohan "Bencana Besar" mereka ke atas wilayah Kazakh. Di bawah pimpinan Abul Khair Khan, orang Kazakh memenangi kemenangan besar ke atas Dzungar di Sungai Bulanty pada tahun 1726 dan di Pertempuran Añyraqai pada tahun 1729.

Ablai Khan mengambil bahagian dalam pertempuran paling penting menentang Dzungar dari tahun 1720-an hingga 1750-an, yang mana beliau diisytiharkan sebagai "batyr" ("pahlawan") oleh rakyat. Orang Kazakh menderita akibat serbuan kerap terhadap mereka oleh Kalmyk Volga. Kekhanan Kokand menggunakan kelemahan jüz Kazakh selepas serbuan Dzungar dan Kalmyk dan menakluki Kazakhstan Tenggara masa kini, termasuk Almaty, ibu kota rasmi pada suku pertama abad ke-19. Amiriah Bukhara memerintah Shymkent sebelum Rusia memperoleh penguasaan.

3.3. Zaman Empayar Rusia

Pada separuh pertama abad ke-18, Empayar Rusia membina Laluan Irtysh (Иртышская линия_{Irtyshskaya liniya}^{Bahasa Rusia}), satu siri empat puluh enam kubu dan sembilan puluh enam benteng kecil, termasuk Omsk (1716), Semipalatinsk (1718), Pavlodar (1720), Orenburg (1743) dan Petropavlovsk (1752), untuk menghalang serbuan Kazakh dan Oirat ke wilayah Rusia. Pada akhir abad ke-18, orang Kazakh mengambil kesempatan daripada Pemberontakan Pugachev, yang berpusat di kawasan Volga, untuk menyerbu penempatan Rusia dan Jerman Volga. Pada abad ke-19, Empayar Rusia mula meluaskan pengaruhnya ke Asia Tengah. Tempoh "Permainan Besar" secara amnya dianggap berlangsung dari kira-kira 1813 hingga Konvensyen Inggeris-Rusia 1907. Para tsar secara berkesan memerintah sebahagian besar wilayah yang kini menjadi Republik Kazakhstan.

Empayar Rusia memperkenalkan sistem pentadbiran dan membina garison serta berek tentera dalam usahanya untuk mewujudkan kehadiran di Asia Tengah dalam apa yang dipanggil "Permainan Besar" untuk penguasaan di kawasan itu menentang Empayar British, yang meluaskan pengaruhnya dari selatan di India dan Asia Tenggara. Rusia membina pos terdepannya yang pertama, Orsk, pada tahun 1735. Rusia memperkenalkan bahasa Rusia dalam semua sekolah dan organisasi kerajaan.

Usaha Rusia untuk mengenakan sistemnya menimbulkan kemarahan orang Kazakh, dan, menjelang tahun 1860-an, beberapa orang Kazakh menentang pemerintahannya. Rusia telah mengganggu gaya hidup nomad tradisional dan ekonomi berasaskan ternakan, dan rakyat menderita akibat kebuluran, dengan beberapa suku Kazakh musnah. Pergerakan kebangsaan Kazakh, yang bermula pada akhir abad ke-19, berusaha untuk memelihara bahasa dan identiti asli dengan menentang percubaan Empayar Rusia untuk mengasimilasi dan menindas budaya Kazakh.

Mulai tahun 1890-an dan seterusnya, semakin ramai peneroka dari Empayar Rusia mula menjajah wilayah Kazakhstan masa kini, khususnya wilayah Semirechye. Bilangan peneroka meningkat lebih jauh lagi sebaik sahaja Landasan Kereta Api Trans-Aral dari Orenburg ke Tashkent siap pada tahun 1906. Jabatan Migrasi (Переселенческое Управление_{Pereselencheskoye Upravleniye}^{Bahasa Rusia}) yang ditubuhkan khas di St. Petersburg menyelia dan menggalakkan penghijrahan untuk meluaskan pengaruh Rusia di kawasan itu. Semasa abad ke-19, kira-kira 400,000 orang Rusia berhijrah ke Kazakhstan, dan kira-kira sejuta orang Slav, Jerman, Yahudi, dan lain-lain berhijrah ke rantau ini pada sepertiga pertama abad ke-20. Vasile Balabanov ialah pentadbir yang bertanggungjawab untuk penempatan semula sepanjang tempoh ini.

Persaingan untuk mendapatkan tanah dan air yang berlaku antara orang Kazakh dan pendatang baru menyebabkan kebencian yang besar terhadap pemerintahan penjajah pada tahun-tahun terakhir Empayar Rusia. Pemberontakan yang paling serius, pemberontakan Asia Tengah, berlaku pada tahun 1916. Orang Kazakh menyerang peneroka Rusia dan Kossak serta garison tentera. Pemberontakan itu mengakibatkan beberapa siri pertempuran dan pembunuhan beramai-ramai yang kejam yang dilakukan oleh kedua-dua pihak. Kedua-dua pihak menentang kerajaan komunis sehingga akhir tahun 1919.

3.4. Zaman Soviet

Berikutan kejatuhan kerajaan pusat di Petrograd pada November 1917, orang Kazakh (ketika itu secara rasmi dirujuk sebagai "Kirghiz" di Rusia) mengalami tempoh autonomi yang singkat (Autonomi Alash) sebelum akhirnya tunduk kepada pemerintahan Bolshevik. Pada 26 Ogos 1920, Republik Sosialis Soviet Autonomi Kirghiz dalam Republik Sosialis Persekutuan Soviet Rusia (RSPSR) telah ditubuhkan. RSSA Kirghiz merangkumi wilayah Kazakhstan masa kini, tetapi pusat pentadbirannya ialah bandar Orenburg yang majoriti penduduknya adalah orang Rusia. Pada Jun 1925, RSSA Kirghiz dinamakan semula sebagai RSSA Kazak dan pusat pentadbirannya dipindahkan ke bandar Kyzylorda, dan pada April 1927 ke Alma-Ata.

Penindasan Soviet terhadap elit tradisional, bersama dengan kolektivisasi paksa pada akhir 1920-an dan 1930-an, membawa kebuluran dan kematian yang tinggi, yang membawa kepada pergolakan (lihat juga: Kebuluran di Kazakhstan 1932-33). Semasa tahun 1930-an, beberapa ahli inteligensia Kazakh telah dihukum mati - sebagai sebahagian daripada dasar-dasar pembalasan politik yang dijalankan oleh kerajaan Soviet di Moscow.

Pada 5 Disember 1936, Republik Sosialis Soviet Autonomi Kazakh (yang wilayahnya ketika itu sepadan dengan Kazakhstan moden) dipisahkan daripada Republik Sosialis Persekutuan Soviet Rusia (RSPSR) dan dijadikan Republik Sosialis Soviet Kazakh, sebuah republik kesatuan penuh USSR, salah satu daripada sebelas republik sedemikian pada masa itu, bersama dengan Republik Sosialis Soviet Kirghiz.

Republik ini merupakan salah satu destinasi bagi orang buangan dan banduan, serta penempatan semula besar-besaran, atau pemindahan paksa yang dilaksanakan oleh pihak berkuasa pusat USSR semasa tahun 1930-an dan 1940-an, seperti kira-kira 400,000 Jerman Volga yang dipindahkan dari Republik Sosialis Soviet Autonomi Jerman Volga pada September-Oktober 1941, dan kemudiannya orang Yunani dan Tatar Krimea. Orang yang dipindahkan dan banduan telah ditahan di beberapa kem buruh Soviet terbesar (Gulag), termasuk kem ALZhIR di luar Astana, yang dikhaskan untuk isteri-isteri lelaki yang dianggap "musuh rakyat". Ramai yang berpindah disebabkan oleh dasar pemindahan penduduk di Kesatuan Soviet dan yang lain dipaksa ke penempatan sukarela.

Perang Soviet-Jerman (1941-1945) membawa kepada peningkatan dalam perindustrian dan pengekstrakan mineral untuk menyokong usaha perang. Walau bagaimanapun, pada masa kematian Joseph Stalin pada tahun 1953, Kazakhstan masih mempunyai ekonomi yang sebahagian besarnya berasaskan pertanian. Pada tahun 1953, pemimpin Soviet Nikita Khrushchev memulakan Kempen Tanah Dara yang direka untuk mengubah padang ragut tradisional Kazakhstan menjadi wilayah pengeluar bijirin utama untuk Kesatuan Soviet. Dasar Tanah Dara membawa hasil yang bercampur-baur. Walau bagaimanapun, bersama dengan pemodenan kemudian di bawah pemimpin Soviet Leonid Brezhnev (berkuasa 1964-1982), ia mempercepatkan pembangunan sektor pertanian, yang kekal sebagai sumber sara hidup bagi peratusan besar penduduk Kazakhstan. Disebabkan oleh dekad-dekad kesusahan, perang dan penempatan semula, menjelang tahun 1959 orang Kazakh telah menjadi minoriti, membentuk 30 peratus daripada populasi. Etnik Rusia menyumbang 43 peratus.

Pada tahun 1947, USSR, sebagai sebahagian daripada projek bom atomnya, menubuhkan tapak ujian bom atom berhampiran bandar timur laut Semipalatinsk, di mana ujian bom nuklear Soviet pertama dijalankan pada tahun 1949. Beratus-ratus ujian nuklear dijalankan sehingga tahun 1989 dengan akibat buruk terhadap alam sekitar dan populasi negara. Pergerakan anti-nuklear di Kazakhstan menjadi kuasa politik utama pada akhir 1980-an.

Pada April 1961, Baikonur menjadi landasan pelancaran Vostok 1, sebuah kapal angkasa dengan angkasawan Soviet Yuri Gagarin menjadi manusia pertama yang memasuki angkasa lepas.

Pada Disember 1986, demonstrasi besar-besaran oleh belia etnik Kazakh, yang kemudiannya dipanggil rusuhan Jeltoqsan, berlaku di Almaty untuk membantah penggantian Setiausaha Pertama Parti Komunis RSS Kazakh Dinmukhamed Konayev dengan Gennady Kolbin dari RSPS Rusia. Tentera kerajaan menindas rusuhan itu, beberapa orang terbunuh, dan ramai penunjuk perasaan dipenjarakan. Pada hari-hari terakhir pemerintahan Soviet, rasa tidak puas hati terus meningkat dan mendapat ekspresi di bawah dasar glasnost ("keterbukaan") pemimpin Soviet Mikhail Gorbachev.

3.5. Pasca Kemerdekaan

Kazakhstan mengisytiharkan kedaulatannya dalam Kesatuan Soviet pada 25 Oktober 1990. Berikutan kegagalan cubaan rampasan kuasa Ogos 1991 di Moscow, negara ini mengisytiharkan kemerdekaan penuh pada 16 Disember 1991, menjadi republik Soviet terakhir yang berbuat demikian. Sepuluh hari selepas pengisytiharan Kazakhstan, Kesatuan Soviet sendiri dibubarkan. Tempoh ini menandakan titik perubahan penting dalam sejarah Kazakhstan, kerana ia memulakan laluan politik dan ekonomi baru yang terpisah daripada kawalan Moscow.

Nursultan Nazarbayev, pemimpin era komunis Kazakhstan, menjadi presiden pertama negara itu. Di bawah kepimpinannya, Kazakhstan beralih daripada ekonomi terancang era Soviet kepada ekonomi pasaran, memberi tumpuan kepada penswastaan dan pelaburan asing. Penekanan terhadap pembaharuan ekonomi, khususnya dalam sektor minyak, membantu Kazakhstan menjadi salah satu negara paling berkuasa ekonomi di Asia Tengah. Menjelang 2006, Kazakhstan menyumbang kira-kira 60% daripada KDNK rantau ini, terutamanya melalui eksport minyaknya. Walau bagaimanapun, pembaharuan politik ketinggalan di belakang kemajuan ekonomi ini, dan Nazarbayev mengekalkan pemerintahan autoritarian sepanjang tempoh jawatannya sebagai presiden.

Pada tahun 1997, Nazarbayev memindahkan ibu negara dari Almaty, bandar terbesar negara, ke Astana (kemudian dinamakan semula Nur-Sultan pada 2019), satu keputusan yang melambangkan keinginan kerajaan untuk memodenkan dan mengukuhkan kawalan ke atas wilayah luas negara itu. Perubahan ibu negara adalah sebahagian daripada usaha yang lebih luas untuk mewujudkan identiti kebangsaan baru dan mengalihkan pusat politik dari kawasan pedalaman era Soviet lama.

Landskap politik Kazakhstan semasa pemerintahan Nazarbayev dicirikan oleh pluralisme politik yang terhad. Dalam pilihan raya parlimen 2004, Parti Otan pro-kerajaan, yang diketuai oleh Nazarbayev, mendominasi Majilis (dewan rendah parlimen). Parti-parti lain yang bersimpati kepada presiden, seperti blok agraria-industri AIST dan parti Asar (diasaskan oleh anak perempuan Nazarbayev), memperoleh kebanyakan kerusi yang tinggal, manakala parti-parti pembangkang bergelut untuk mendapatkan perwakilan. Pemerhati antarabangsa, termasuk Pertubuhan untuk Keselamatan dan Kerjasama di Eropah, mengkritik pilihan raya tersebut kerana tidak memenuhi piawaian demokrasi.

Walaupun terdapat dakwaan kemajuan ke arah demokrasi, sistem politik Kazakhstan kekal autoritarian hingga ke abad ke-21. Pada tahun 2010, negara ini masih disenaraikan sebagai rejim autoritarian dalam Indeks Demokrasi The Economist. Nazarbayev, yang telah memerintah sejak kemerdekaan, mengumumkan peletakan jawatannya pada 19 Mac 2019, selepas hampir tiga dekad berkuasa. Penggantinya, Kassym-Jomart Tokayev, memenangi pilihan raya presiden 2019 dan memegang jawatan pada 12 Jun 2019. Tindakan rasmi pertama Tokayev ialah menamakan semula ibu negara kepada Nur-Sultan, sebagai penghormatan kepada legasi Nazarbayev.

Walau bagaimanapun, jawatan presiden Tokayev menghadapi cabaran yang besar. Pada Januari 2022, Kazakhstan dilanda protes besar-besaran berikutan kenaikan mendadak harga bahan api. Pergolakan itu cepat merebak, dan Tokayev bertindak tegas dengan mengambil alih kawalan Majlis Keselamatan negara, menyingkirkan Nazarbayev daripada jawatan itu dan mengukuhkan kuasanya sendiri. Ini menandakan perubahan dramatik dalam dinamik politik Kazakhstan, dengan Tokayev memberi isyarat pemergian daripada sistem era Nazarbayev lama. Pada September 2022, nama ibu negara dikembalikan semula kepada Astana, satu langkah yang dilihat sebagai sebahagian daripada usaha yang lebih luas untuk menjauhkan negara daripada pengaruh bekas presiden.

4.1. Topografi dan Sempadan

Medan Kazakhstan terbentang dari barat ke timur dari Laut Kaspia ke Pergunungan Altay dan dari utara ke selatan dari dataran Siberia Barat ke oasis dan padang pasir Asia Tengah. Steppe Kazakh (dataran), dengan keluasan sekitar 804.50 K km², menduduki satu pertiga daripada negara ini dan merupakan wilayah steppe kering terbesar di dunia. Steppe ini dicirikan oleh kawasan padang rumput dan kawasan berpasir yang luas. Laut, tasik dan sungai utama termasuk Tasik Balkhash, Tasik Zaysan, Sungai dan ngarai Charyn, sungai Ili, Irtysh, Ishim, Ural dan Syr Darya, dan Laut Aral sehingga ia sebahagian besarnya kering dalam salah satu bencana alam sekitar terburuk di dunia.

Ngarai Charyn sepanjang 80 km, memotong melalui dataran tinggi batu pasir merah dan terbentang di sepanjang gaung Sungai Charyn di utara Tian Shan ("Pergunungan Syurgawi", 200 km timur Almaty). Lereng ngarai yang curam, tiang dan lengkungan meningkat ke ketinggian antara 150 m hingga 300 m. Ketidakbolehcapaian ngarai ini menyediakan tempat perlindungan yang selamat untuk pokok abu yang jarang ditemui, Fraxinus sogdiana, yang terselamat daripada Zaman Ais di sana dan kini juga telah tumbuh di beberapa kawasan lain. Kawah Bigach ialah kawah hentaman asteroid Pliosen atau Miosen, berdiameter 8 km dan dianggarkan berusia 5±3 juta tahun.
Wilayah Almaty Kazakhstan juga merupakan rumah kepada dataran tinggi pergunungan Mynzhylky.

4.2. Iklim

Kazakhstan mempunyai iklim benua "ekstrem" dan iklim steppe sejuk, dan terletak kukuh di dalam steppe Eurasia, menampilkan steppe Kazakh, dengan musim panas yang panas dan musim sejuk yang sejuk. Malah, Astana adalah ibu kota kedua paling sejuk di dunia, selepas Ulaanbaatar. Kerpasan berbeza antara keadaan gersang dan separa gersang, dengan musim sejuk yang sangat kering.

4.3. Sumber Asli

Kazakhstan mempunyai bekalan sumber mineral dan bahan api fosil yang boleh diakses dengan banyak. Pembangunan petroleum, gas asli, dan pengekstrakan mineral telah menarik sebahagian besar daripada lebih 40.00 B USD pelaburan asing di Kazakhstan sejak 1993 dan menyumbang kira-kira 57 peratus daripada pengeluaran perindustrian negara (atau kira-kira 13 peratus daripada keluaran dalam negara kasar). Menurut beberapa anggaran, Kazakhstan mempunyai rizab uranium, kromium, plumbum, dan zink kedua terbesar; rizab mangan ketiga terbesar; rizab tembaga kelima terbesar; dan berada dalam sepuluh teratas untuk arang batu, besi, dan emas. Pada tahun 2015, pengeluaran emas Kazakhstan ialah 64 tan metrik. Ia juga merupakan pengeksport berlian. Mungkin yang paling penting untuk pembangunan ekonomi, Kazakhstan juga mempunyai rizab petroleum dan gas asli terbukti ke-11 terbesar. Salah satu lokasi sedemikian ialah medan kondensat gas Tokarevskoye.

Secara keseluruhan, terdapat 160 deposit dengan lebih 2.7 bilion tan metrik petroleum. Penerokaan minyak telah menunjukkan bahawa deposit di pantai Kaspia hanyalah sebahagian kecil daripada deposit yang jauh lebih besar. Dikatakan bahawa 3.5 bilion tan metrik minyak dan 2.5 m³ gas boleh ditemui di kawasan itu. Secara keseluruhan, anggaran deposit minyak Kazakhstan ialah 6.1 bilion tan metrik. Walau bagaimanapun, hanya terdapat tiga kilang penapisan minyak di dalam negara, terletak di Atyrau, Pavlodar, dan Şymkent. Ini tidak mampu memproses keseluruhan pengeluaran mentah, jadi kebanyakannya dieksport ke Rusia. Menurut Pentadbiran Maklumat Tenaga AS, Kazakhstan menghasilkan kira-kira 1.54 juta tong minyak sehari pada tahun 2009.

Kazakhstan juga mempunyai deposit fosforit yang besar. Dua daripada deposit terbesar termasuk lembangan Karatau dengan 650 juta tan P₂O₅ dan deposit Chilisai di Lembangan fosforit Aqtobe (Актобинский фосфоритоносный бассейн_{Aktobinskiy fosforitonosnyy basseyn}^{Bahasa Rusia}) yang terletak di barat laut Kazakhstan, dengan sumber 500-800 juta tan bijih 9 peratus.

Pada 17 Oktober 2013, Inisiatif Ketelusan Industri Ekstraktif (EITI) menerima Kazakhstan sebagai "Mematuhi EITI", yang bermaksud bahawa negara ini mempunyai proses asas dan berfungsi untuk memastikan pendedahan tetap hasil sumber asli.

4.4. Hidupan Liar

Terdapat sepuluh rizab alam semula jadi dan sepuluh taman negara di Kazakhstan yang menyediakan tempat perlindungan bagi banyak tumbuhan dan haiwan yang jarang ditemui dan terancam. Secara keseluruhan terdapat dua puluh lima kawasan pemuliharaan. Tumbuhan biasa ialah Astragalus, Gagea, Allium, Carex dan Oxytropis; spesies tumbuhan terancam termasuk epal liar asli (Malus sieversii), anggur liar (Vitis vinifera) dan beberapa spesies tulip liar (cth., Tulipa greigii) dan spesies bawang jarang Allium karataviense, juga Iris willmottiana dan Tulipa kaufmanniana. Kazakhstan mempunyai skor purata Indeks Integriti Landskap Hutan 2019 sebanyak 8.23/10, meletakkannya di tangga ke-26 secara global daripada 172 negara.

Mamalia biasa termasuk serigala, rubah merah, rubah korsak, moose, argali (spesies biri-biri terbesar), lynx Eurasia, kucing Pallas, dan harimau salji, beberapa daripadanya dilindungi.
Buku Merah Spesies Terlindung Kazakhstan menyenaraikan 125 vertebrata termasuk banyak burung dan mamalia, dan 404 tumbuhan termasuk kulat, alga dan liken.
Kuda Przewalski telah diperkenalkan semula ke steppe selepas hampir 200 tahun.

5.1. Struktur Kerajaan

Kassym-Jomart Tokayev Presiden	Oljas Bektenov Perdana Menteri

Kazakhstan secara rasminya ialah sebuah republik kesatuan berperlembagaan, sekular, dan demokratik; Nursultan Nazarbayev memimpin negara ini dari tahun 1991 hingga 2019. Beliau digantikan oleh Kassym-Jomart Tokayev. Presiden boleh memveto undang-undang yang telah diluluskan oleh parlimen dan juga merupakan panglima tertinggi angkatan tentera. Perdana menteri mempengerusikan kabinet menteri dan berkhidmat sebagai ketua kerajaan Kazakhstan. Terdapat tiga timbalan perdana menteri dan enam belas menteri dalam kabinet.

Kazakhstan mempunyai parlimen dwidewan yang terdiri daripada Majilis (dewan bawahan) dan senat (dewan atasan). Daerah-daerah mandat tunggal memilih 107 ahli Majilis secara popular; terdapat juga sepuluh ahli yang dipilih melalui undi senarai parti. Senat mempunyai 48 ahli. Dua senator dipilih oleh setiap dewan perundangan yang dipilih (mäslihat) daripada dua puluh bahagian pentadbiran utama Kazakhstan (tujuh belas wilayah dan tiga bandar penting negara). Presiden melantik lima belas senator yang tinggal. Timbalan Majilis dan kerajaan kedua-duanya mempunyai hak inisiatif perundangan, walaupun kerajaan mencadangkan kebanyakan undang-undang yang dipertimbangkan oleh parlimen.

Pada tahun 2020, Freedom House menilai Kazakhstan sebagai "rejim autoritarian yang terkonsolidasi", menyatakan bahawa kebebasan bersuara tidak dihormati dan "undang-undang pilihan raya Kazakhstan tidak memperuntukkan pilihan raya bebas dan adil".

5.2. Parti Politik dan Pilihan Raya

Sejak kemerdekaan, politik Kazakhstan telah didominasi oleh parti pemerintah, yang kini dikenali sebagai Amanat (sebelum ini Nur Otan). Walaupun terdapat pelbagai parti politik lain, pengaruh mereka secara umumnya terhad. Pilihan raya presiden dan pilihan raya parlimen telah diadakan secara berkala, tetapi sering dikritik oleh pemerhati antarabangsa kerana kekurangan persaingan sebenar dan pematuhan kepada piawaian demokrasi antarabangsa. Presiden Kassym-Jomart Tokayev memenangi pilihan raya presiden terbaharu pada tahun 2019 dan pilihan raya mengejut pada tahun 2022. Pilihan raya parlimen terakhir diadakan pada tahun 2023, di mana parti Amanat mengekalkan majoritinya, walaupun beberapa parti lain turut memenangi kerusi. Trend politik semasa menunjukkan usaha berterusan ke arah pembaharuan dan liberalisasi, namun landskap politik masih dikawal ketat.

5.3. Pembaharuan Politik

Sejak peletakan jawatan Nursultan Nazarbayev pada 2019, Presiden Kassym-Jomart Tokayev telah memulakan beberapa siri pembaharuan politik. Ini termasuk sokongan terhadap budaya pembangkang, perhimpunan awam, dan melonggarkan peraturan untuk membentuk parti politik. Pada Jun 2019, Tokayev menubuhkan Majlis Amanah Awam Nasional sebagai platform awam untuk perbincangan nasional mengenai dasar dan pembaharuan kerajaan. Pada Julai 2019, Presiden Kazakhstan mengumumkan konsep 'negara mendengar' yang bertindak balas dengan cepat dan cekap terhadap semua permintaan konstruktif rakyat negara itu.

Satu undang-undang telah diluluskan untuk membenarkan wakil daripada parti lain memegang jawatan pengerusi dalam beberapa jawatankuasa Parlimen, untuk memupuk pandangan dan pendapat alternatif. Ambang keahlian minimum yang diperlukan untuk mendaftar parti politik telah dikurangkan daripada 40,000 kepada 20,000 ahli. Tempat khas untuk perhimpunan aman di kawasan pusat telah diperuntukkan dan draf undang-undang baru yang menggariskan hak dan kewajipan penganjur, peserta dan pemerhati telah diluluskan. Dalam usaha untuk meningkatkan keselamatan awam, Presiden Tokayev telah memperketatkan hukuman bagi mereka yang melakukan jenayah terhadap individu.

Pada 17 September 2022, Tokayev menandatangani dekri yang mengehadkan tempoh jawatan presiden kepada satu penggal selama tujuh tahun. Beliau seterusnya mengumumkan penyediaan pakej pembaharuan baru untuk "mendesentralisasikan" dan "mengagihkan" kuasa antara institusi kerajaan. Pakej pembaharuan itu juga bertujuan untuk mengubah suai sistem pilihan raya dan meningkatkan kuasa membuat keputusan wilayah-wilayah Kazakhstan. Kuasa parlimen diperluaskan dengan mengorbankan kuasa presiden, yang saudara-maranya kini juga dilarang memegang jawatan kerajaan, manakala Mahkamah Perlembagaan dipulihkan dan hukuman mati dimansuhkan. Perubahan ini disokong dalam satu referendum perlembagaan pada tahun 2022, yang dilihat sebagai langkah untuk menjauhkan negara daripada legasi Nazarbayev dan meningkatkan penyertaan rakyat dalam tadbir urus.

5.4. Pembahagian Pentadbiran

Kazakhstan dibahagikan kepada tujuh belas wilayah (облыстар_oblystar^{Bahasa Kazakh}; области_oblasti^{Bahasa Rusia}) dan empat bandar yang bebas daripada wilayah geografinya. Wilayah-wilayah ini dibahagikan lagi kepada 177 daerah (аудандар_audandar^{Bahasa Kazakh}; районы_rayony^{Bahasa Rusia}). Daerah-daerah ini seterusnya dibahagikan kepada daerah luar bandar di peringkat pentadbiran terendah, yang merangkumi semua penempatan luar bandar dan kampung tanpa kerajaan perbandaran yang berkaitan.

Bandar-bandar Almaty, Astana dan Shymkent mempunyai status "kepentingan negara" dan tidak tergolong dalam mana-mana wilayah. Bandar Baikonur mempunyai status istimewa kerana ia dipajak sehingga 2050 kepada Rusia untuk kosmodrom Baikonur. Pada Jun 2018 bandar Shymkent menjadi "bandar kepentingan republikan".

Setiap wilayah diketuai oleh seorang äkim (gabenor wilayah) yang dilantik oleh presiden. Äkim daerah dilantik oleh äkim wilayah. Kerajaan Kazakhstan memindahkan ibu negaranya dari Almaty, yang ditubuhkan di bawah Kesatuan Soviet, ke Astana pada 10 Disember 1997.

Perbandaran wujud di setiap peringkat pembahagian pentadbiran di Kazakhstan. Bandar-bandar kepentingan republikan, wilayah, dan daerah ditetapkan sebagai lokaliti bandar yang didiami; semua yang lain ditetapkan sebagai luar bandar. Di peringkat tertinggi ialah bandar-bandar Almaty dan Astana, yang diklasifikasikan sebagai bandar kepentingan republikan pada peringkat pentadbiran yang sama dengan wilayah. Di peringkat pertengahan ialah bandar kepentingan wilayah pada peringkat pentadbiran yang sama dengan daerah. Bandar-bandar pada dua peringkat ini boleh dibahagikan kepada daerah bandar. Di peringkat terendah ialah bandar kepentingan daerah, dan lebih dua ribu kampung dan penempatan luar bandar (aul^{Bahasa Rusia (Sistem Penyalinan Latin)}) pada peringkat pentadbiran yang sama dengan daerah luar bandar.
Berikut adalah senarai bandar-bandar terbesar di Kazakhstan berdasarkan populasi:

5.5. Hubungan Luar Negeri

Kazakhstan ialah ahli Komanwel Negara-Negara Merdeka, Pertubuhan Kerjasama Ekonomi dan Pertubuhan Kerjasama Shanghai. Negara-negara Kazakhstan, Rusia, Belarus, Kyrgyzstan dan Tajikistan menubuhkan Komuniti Ekonomi Eurasia pada tahun 2000, untuk menghidupkan semula usaha-usaha awal untuk menyelaraskan tarif perdagangan dan mewujudkan zon perdagangan bebas di bawah kesatuan kastam. Pada 1 Disember 2007, diumumkan bahawa Kazakhstan telah dipilih untuk mempengerusikan Pertubuhan Keselamatan dan Kerjasama di Eropah bagi tahun 2010. Kazakhstan telah dipilih sebagai ahli Majlis Hak Asasi Manusia PBB buat kali pertama pada 12 November 2012.

Kazakhstan juga merupakan ahli Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, Pertubuhan Keselamatan dan Kerjasama di Eropah, Majlis Kerjasama Euro-Atlantik, Majlis Turkik, dan Pertubuhan Kerjasama Islam (OIC). Ia merupakan peserta aktif dalam program Perkongsian untuk Keamanan Pertubuhan Perjanjian Atlantik Utara (NATO).

Pada tahun 1999, Kazakhstan telah memohon status pemerhati di Perhimpunan Parlimen Majlis Eropah. Respons rasmi Perhimpunan ialah kerana Kazakhstan sebahagiannya terletak di Eropah, ia boleh memohon keahlian penuh, tetapi ia tidak akan diberikan sebarang status sama sekali di majlis itu sehingga rekod demokrasi dan hak asasi manusianya bertambah baik.

Sejak kemerdekaan pada tahun 1991, Kazakhstan telah mengamalkan apa yang dikenali sebagai "dasar luar pelbagai vektor" (көпвекторлы сыртқы саясат_{dasar luar pelbagai vektor}^{Bahasa Kazakh}), mencari hubungan baik yang sama rata dengan dua negara jirannya yang besar, Rusia dan China, serta dengan Amerika Syarikat dan seluruh dunia Barat. Rusia menyewa kira-kira 6.00 K km² wilayah yang merangkumi tapak pelancaran angkasa lepas Kosmodrom Baikonur di selatan tengah Kazakhstan, di mana manusia pertama dilancarkan ke angkasa lepas serta kapal angkasa ulang-alik Soviet Buran dan stesen angkasa lepas terkenal Mir.

Pada 11 April 2010, presiden Nazarbayev dan Obama bertemu di Sidang Kemuncak Keselamatan Nuklear di Washington, D.C., dan membincangkan pengukuhan perkongsian strategik antara Amerika Syarikat dan Kazakhstan. Mereka berjanji untuk mempergiatkan kerjasama dua hala untuk menggalakkan keselamatan nuklear dan bukan percambahan, kestabilan serantau di Asia Tengah, kemakmuran ekonomi, dan nilai-nilai sejagat.

Sejak 2014, kerajaan Kazakhstan telah membida untuk kerusi ahli tidak tetap di Majlis Keselamatan PBB untuk 2017-2018. Pada 28 Jun 2016 Kazakhstan telah dipilih sebagai ahli tidak tetap untuk berkhidmat di Majlis Keselamatan PBB untuk tempoh dua tahun.

Kazakhstan telah menyokong misi pengaman PBB di Haiti, Sahara Barat, dan Côte d'Ivoire. Pada Mac 2014, Kementerian Pertahanan memilih 20 orang tentera Kazakhstan sebagai pemerhati untuk misi pengaman PBB. Anggota tentera itu, berpangkat kapten hingga kolonel, terpaksa melalui latihan khusus PBB; mereka dikehendaki fasih berbahasa Inggeris dan mahir menggunakan kenderaan tentera khusus.

Pada tahun 2014, Kazakhstan memberikan bantuan kemanusiaan kepada Ukraine semasa konflik dengan pemberontak yang disokong Rusia. Pada Oktober 2014, Kazakhstan mendermakan $30,000 kepada usaha kemanusiaan Jawatankuasa Antarabangsa Palang Merah di Ukraine. Pada Januari 2015, untuk membantu krisis kemanusiaan, Kazakhstan menghantar bantuan bernilai $400,000 ke wilayah tenggara Ukraine. Presiden Nazarbayev berkata mengenai perang di Ukraine, "Perang saudara telah membawa kemusnahan sebenar ke timur Ukraine, dan adalah tugas bersama untuk menghentikan perang di sana, mengukuhkan kemerdekaan Ukraine dan menjamin integriti wilayah Ukraine." Pakar percaya bahawa tidak kira bagaimana krisis Ukraine berkembang, hubungan Kazakhstan dengan Kesatuan Eropah akan kekal normal. Dipercayai bahawa pengantaraan Nazarbayev diterima secara positif oleh kedua-dua Rusia dan Ukraine.

Kementerian Luar Negeri Kazakhstan mengeluarkan kenyataan pada 26 Januari 2015: "Kami amat yakin bahawa tiada alternatif kepada rundingan damai sebagai cara untuk menyelesaikan krisis di tenggara Ukraine." Pada 2018, Kazakhstan menandatangani perjanjian mengenai Larangan Senjata Nuklear PBB.

Pada 6 Mac 2020, Konsep Dasar Luar Kazakhstan untuk 2020-2030 telah diumumkan. Dokumen itu menggariskan perkara-perkara utama berikut:

• Dasar luar negara yang terbuka, boleh diramal dan konsisten, yang bersifat progresif dan mengekalkan daya tahannya dengan meneruskan haluan Presiden Pertama - negara pada tahap pembangunan baru;
• Perlindungan hak asasi manusia, pembangunan diplomasi kemanusiaan dan perlindungan alam sekitar;
• Penggalakan kepentingan ekonomi negara di arena antarabangsa, termasuk pelaksanaan dasar negara untuk menarik pelaburan;
• Mengekalkan keamanan dan keselamatan antarabangsa;
• Pembangunan diplomasi serantau dan pelbagai hala, yang terutamanya melibatkan pengukuhan hubungan saling menguntungkan dengan rakan kongsi utama - Rusia, China, Amerika Syarikat, negara-negara Asia Tengah dan negara-negara EU, serta melalui struktur pelbagai hala - Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, Pertubuhan Keselamatan dan Kerjasama di Eropah, Pertubuhan Kerjasama Shanghai, Komanwel Negara-Negara Merdeka, dan lain-lain.

Keahlian Kazakhstan dalam pertubuhan antarabangsa termasuk:

• Komanwel Negara-Negara Merdeka (CIS)
• Pertubuhan Perjanjian Keselamatan Kolektif (CSTO)
• Pertubuhan Kerjasama Shanghai
• Majlis Kerjasama Euro-Atlantik
• Pelan Tindakan Perkongsian Individu, dengan NATO, Ukraine, Georgia, Azerbaijan, Armenia, Moldova, Bosnia dan Herzegovina dan Montenegro
• Majlis Turkik dan komuniti TÜRKSOY. (Bahasa kebangsaan, Kazakh, berkaitan dengan bahasa-bahasa Turkik yang lain, yang berkongsi ikatan budaya dan sejarah)
• Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
• Pertubuhan Keselamatan dan Kerjasama di Eropah (OSCE)
• UNESCO, di mana Kazakhstan adalah ahli Jawatankuasa Warisan Dunianya
• Kumpulan Pembekal Nuklear sebagai kerajaan peserta
• Pertubuhan Perdagangan Dunia
• Pertubuhan Kerjasama Islam (OIC)

Berdasarkan prinsip-prinsip ini, berikutan pencerobohan Rusia ke atas Ukraine pada Februari 2022, Kazakhstan semakin mengamalkan dasar luar yang bebas, yang ditentukan oleh objektif dan cita-cita dasar luarnya sendiri melalui mana negara ini cuba mengimbangi hubungannya dengan "semua kuasa besar dan sikap tidak berpihak yang sama berprinsip terhadap kebergantungan yang berlebihan dalam mana-mana bidang kepada mana-mana satu daripadanya, sambil juga membuka negara secara ekonomi kepada semua yang bersedia melabur di sana."
Kazakhstan ialah negara ke-59 paling aman di dunia, menurut Indeks Keamanan Global 2024.

5.6. Ketenteraan

Kebanyakan angkatan tentera Kazakhstan diwarisi daripada Angkatan Tentera Soviet di Daerah Tentera Turkestan. Unit-unit ini menjadi teras kepada angkatan tentera baru Kazakhstan. Ia memperoleh semua unit Tentera ke-40 (bekas Tentera ke-32) dan sebahagian daripada Kor Tentera ke-17, termasuk enam divisyen darat, pangkalan simpanan, briged pendaratan udara ke-14 dan ke-35, dua briged roket, dua rejimen artileri, dan sejumlah besar peralatan yang telah ditarik balik dari seberang Ural selepas menandatangani Perjanjian Angkatan Bersenjata Konvensional di Eropah. Sejak akhir abad ke-20, Tentera Kazakhstan telah memberi tumpuan kepada pengembangan bilangan unit berperisainya. Sejak tahun 1990, unit berperisai telah berkembang daripada 500 kepada 1,613 pada tahun 2005.

Tentera udara Kazakh kebanyakannya terdiri daripada pesawat era Soviet, termasuk 41 MiG-29, 44 MiG-31, 37 Su-24 dan 60 Su-27. Pasukan tentera laut kecil dikekalkan di Laut Kaspia.

Kazakhstan menghantar 29 jurutera tentera ke Iraq untuk membantu misi pasca-pencerobohan AS di Iraq. Semasa Perang Iraq Kedua, tentera Kazakhstan membongkar 4 juta periuk api dan bahan letupan lain, membantu menyediakan rawatan perubatan kepada lebih 5,000 anggota gabungan dan orang awam, dan membersihkan 718 m³ air.

Jawatankuasa Keselamatan Negara (UQK) Kazakhstan ditubuhkan pada 13 Jun 1992. Ia termasuk Perkhidmatan Keselamatan Dalam Negeri, Risikan Balas Tentera, Pengawal Sempadan, beberapa unit Komando, dan Risikan Luar (Barlau). Yang terakhir dianggap sebagai bahagian terpenting KNB. Pengarahnya ialah Nurtai Abykayev.

Sejak 2002, latihan pengaman taktikal bersama "Steppe Eagle" telah dihoskan oleh kerajaan Kazakhstan. "Steppe Eagle" memberi tumpuan kepada pembinaan gabungan dan memberi peluang kepada negara-negara peserta untuk bekerjasama. Semasa latihan Steppe Eagle, batalion pengaman KAZBAT beroperasi dalam pasukan multinasional di bawah perintah bersatu dalam operasi pengaman, dengan NATO dan Tentera AS.

Pada Disember 2013, Kazakhstan mengumumkan ia akan menghantar pegawai untuk menyokong pasukan Pengaman Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu di Haiti, Sahara Barat, Ivory Coast dan Liberia.

5.7. Hak Asasi Manusia

Unit Perisikan Ekonomi secara konsisten meletakkan Kazakhstan sebagai "rejim autoritarian" dalam Indeks Demokrasinya, meletakkannya di tangga ke-128 daripada 167 negara untuk tahun 2020.
Kazakhstan menduduki tempat ke-142 daripada 180 negara dalam Indeks Kebebasan Akhbar Wartawan Tanpa Sempadan untuk tahun 2024; sebelum ini ia menduduki tempat ke-134 untuk tahun 2023.

Situasi hak asasi manusia Kazakhstan telah digambarkan sebagai buruk oleh pemerhati bebas. Dalam laporannya pada tahun 2015 mengenai hak asasi manusia di negara ini, Human Rights Watch berkata bahawa "Kazakhstan sangat menyekat kebebasan berhimpun, kebebasan bersuara, dan kebebasan beragama." Ia juga telah menggambarkan kerajaan sebagai autoritarian. Pada tahun 2014, pihak berkuasa menutup akhbar, memenjarakan atau mendenda berpuluh-puluh orang selepas protes aman tetapi tidak dibenarkan, dan mendenda atau menahan penganut agama kerana mengamalkan agama di luar kawalan negara. Pengkritik kerajaan, termasuk pemimpin pembangkang Vladimir Kozlov, kekal dalam tahanan selepas perbicaraan yang tidak adil. Pada pertengahan 2014, Kazakhstan mengguna pakai kanun jenayah, kanun eksekutif jenayah, kanun prosedur jenayah, dan kanun pentadbiran baru, serta undang-undang baru mengenai kesatuan sekerja, yang mengandungi artikel yang menyekat kebebasan asasi dan tidak serasi dengan piawaian antarabangsa. Penyiksaan masih biasa berlaku di tempat tahanan." Walau bagaimanapun, Kazakhstan telah mencapai kemajuan yang ketara dalam mengurangkan populasi penjara. Laporan Human Rights Watch 2016 mengulas bahawa Kazakhstan "mengambil sedikit langkah bermakna untuk menangani rekod hak asasi manusia yang semakin merosot pada tahun 2015, mengekalkan tumpuan kepada pembangunan ekonomi berbanding pembaharuan politik." Beberapa pengkritik kerajaan telah ditangkap kerana didakwa menyebarkan maklumat palsu mengenai pandemik COVID-19 di Kazakhstan. Pelbagai pembaharuan polis, seperti penciptaan perkhidmatan polis tempatan dan kepolisan toleransi sifar, yang bertujuan untuk mendekatkan polis dengan komuniti tempatan tidak meningkatkan kerjasama antara anggota polis dan rakyat biasa.

Menurut laporan kerajaan AS yang dikeluarkan pada tahun 2014, di Kazakhstan:
Undang-undang tidak menghendaki polis memberitahu tahanan bahawa mereka mempunyai hak untuk mendapatkan peguam, dan polis tidak berbuat demikian. Pemerhati hak asasi manusia mendakwa bahawa pegawai penguatkuasa undang-undang menghalang tahanan daripada berjumpa peguam, mengumpulkan bukti melalui soal siasat awal sebelum peguam tahanan tiba, dan dalam beberapa kes menggunakan peguam bela yang korup untuk mengumpulkan bukti. [...]
Undang-undang tidak menyediakan secukupnya untuk badan kehakiman bebas. Cabang eksekutif sangat mengehadkan kebebasan kehakiman. Pendakwa raya menikmati peranan separa kehakiman dan mempunyai kuasa untuk menangguhkan keputusan mahkamah. Rasuah jelas kelihatan di setiap peringkat proses kehakiman. Walaupun hakim adalah antara kakitangan kerajaan yang bergaji tertinggi, peguam dan pemantau hak asasi manusia mendakwa bahawa hakim, pendakwa raya, dan pegawai lain meminta rasuah sebagai balasan untuk keputusan yang memihak dalam majoriti kes jenayah.

Kedudukan global Kazakhstan dalam Indeks Kedaulatan Undang-undang Projek Keadilan Dunia 2015 ialah 65 daripada 102; negara ini mendapat markah yang baik dalam "Ketenteraman dan Keselamatan" (kedudukan global 32/102), dan buruk dalam "Sekatan terhadap Kuasa Kerajaan" (kedudukan global 93/102), "Kerajaan Terbuka" (85/102) dan "Hak Asasi" (84/102, dengan trend menurun menandakan kemerosotan keadaan).

Inisiatif Kedaulatan Undang-Undang ABA Persatuan Peguam Amerika mempunyai program untuk melatih profesional sektor keadilan di Kazakhstan.
Mahkamah Agung Kazakhstan telah mengambil langkah-langkah untuk memodenkan dan meningkatkan ketelusan serta pengawasan terhadap sistem perundangan negara. Dengan pembiayaan daripada Agensi Pembangunan Antarabangsa AS, Inisiatif Kedaulatan Undang-Undang ABA memulakan program baru pada April 2012 untuk mengukuhkan kebebasan dan akauntabiliti badan kehakiman Kazakhstan.

Dalam usaha untuk meningkatkan ketelusan dalam sistem keadilan jenayah dan mahkamah, serta memperbaiki hak asasi manusia, Kazakhstan bercadang untuk mendigitalkan semua rekod penyiasatan, pendakwaan dan mahkamah menjelang 2018. Banyak kes jenayah ditutup sebelum perbicaraan atas dasar perdamaian antara defendan dan mangsa kerana ia memudahkan kerja pegawai penguatkuasa undang-undang, membebaskan defendan daripada hukuman, dan kurang memberi perhatian kepada hak mangsa.

Homoseksualiti telah sah di Kazakhstan sejak 1997, walaupun ia masih tidak diterima secara sosial di kebanyakan kawasan. Diskriminasi terhadap golongan LGBT di Kazakhstan adalah meluas.

6.1. Gambaran Keseluruhan Ekonomi

Pada tahun 2018, Kazakhstan mempunyai KDNK sebanyak 179.33 B USD dan kadar pertumbuhan tahunan sebanyak 4.5 peratus. Secara per kapita, KDNK Kazakhstan ialah 9.69 K USD. Didorong oleh harga minyak mentah dunia yang tinggi, angka pertumbuhan KDNK berada antara 8.9 peratus dan 13.5 peratus dari tahun 2000 hingga 2007 sebelum menurun kepada 1 hingga 3 peratus pada 2008 dan 2009, dan kemudian meningkat semula dari tahun 2010. Eksport utama Kazakhstan yang lain termasuk gandum, tekstil, dan ternakan. Kazakhstan ialah pengeksport utama uranium.

Ekonomi Kazakhstan berkembang sebanyak 4.6 peratus pada tahun 2014. Negara ini mengalami kelembapan pertumbuhan ekonomi mulai tahun 2014 disebabkan oleh kejatuhan harga minyak dan kesan krisis Ukraine. Negara ini menurunkan nilai mata wangnya sebanyak 19 peratus pada Februari 2014. Penurunan nilai sebanyak 22 peratus lagi berlaku pada Ogos 2015. Kazakhstan merupakan Republik Soviet pertama yang membayar balik semua hutangnya kepada Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF), 7 tahun lebih awal daripada jadual.

Kazakhstan mengharungi krisis kewangan global dengan menggabungkan pelonggaran fiskal dengan penstabilan monetari. Pada tahun 2009, kerajaan memperkenalkan langkah-langkah sokongan berskala besar seperti permodalan semula bank dan sokongan untuk sektor hartanah dan pertanian, serta untuk perusahaan kecil dan sederhana (PKS). Jumlah nilai program rangsangan berjumlah 21.00 B USD, atau 20 peratus daripada KDNK negara, dengan 4.00 B USD disalurkan untuk menstabilkan sektor kewangan. Semasa krisis ekonomi global, ekonomi Kazakhstan menguncup sebanyak 1.2 peratus pada tahun 2009, manakala kadar pertumbuhan tahunan kemudiannya meningkat kepada 7.5 peratus dan 5 peratus masing-masing pada tahun 2011 dan 2012. Kerajaan Kazakhstan terus mengikuti dasar fiskal yang konservatif dengan mengawal perbelanjaan bajet dan mengumpul simpanan hasil minyak dalam Dana Minyaknya - Samruk-Kazyna. Krisis kewangan global memaksa Kazakhstan meningkatkan pinjaman awamnya untuk menyokong ekonomi. Hutang awam meningkat kepada 13.4 peratus pada tahun 2013 daripada 8.7 peratus pada tahun 2008. Antara tahun 2012 dan 2013, kerajaan mencapai lebihan fiskal keseluruhan sebanyak 4.5 peratus.

Pada Mac 2002, Jabatan Perdagangan A.S. memberikan status ekonomi pasaran kepada Kazakhstan di bawah undang-undang perdagangan AS. Perubahan status ini mengiktiraf pembaharuan ekonomi pasaran yang substantif dalam bidang kebolehtukaran mata wang, penentuan kadar upah, keterbukaan kepada pelaburan asing, dan kawalan kerajaan ke atas cara pengeluaran dan peruntukan sumber. Pada September 2002, Kazakhstan menjadi negara pertama dalam CIS yang menerima penarafan kredit gred pelaburan daripada agensi penarafan kredit antarabangsa utama. Menjelang akhir Disember 2003, hutang luar negeri kasar Kazakhstan adalah kira-kira 22.90 B USD. Jumlah hutang kerajaan ialah 4.20 B USD, 14 peratus daripada KDNK. Terdapat pengurangan dalam nisbah hutang kepada KDNK. Nisbah jumlah hutang kerajaan kepada KDNK ialah 21.7 peratus pada tahun 2000, 17.5 peratus pada tahun 2001, dan 15.4 peratus pada tahun 2002. Pada tahun 2019, ia meningkat kepada 19.2 peratus.

Pada 29 November 2003, Undang-undang Perubahan kepada Kanun Cukai yang mengurangkan kadar cukai telah diterima pakai. Cukai nilai tambah turun daripada 16% kepada 15%, cukai sosial, yang perlu dibayar oleh semua majikan, daripada 21 peratus kepada 20 peratus, dan cukai pendapatan peribadi daripada 30 peratus kepada 20 peratus. Pada 7 Julai 2006, cukai pendapatan peribadi dikurangkan lagi kepada kadar rata 5 peratus untuk pendapatan peribadi dalam bentuk dividen dan 10 peratus untuk pendapatan peribadi lain. Kazakhstan meneruskan pembaharuannya dengan mengguna pakai kanun tanah baru pada 20 Jun 2003, dan kanun kastam baru pada 5 April 2003.

Kazakhstan memulakan program pembaharuan pencen pada tahun 1998. Menjelang Januari 2012, aset pencen adalah kira-kira 17.00 B USD (KZT 2.5 trilion). Terdapat 11 dana pencen simpanan di negara ini. Dana Pencen Akumulasi Negeri, satu-satunya dana milik negara, telah diswastakan pada tahun 2006. Agensi pengawalseliaan kewangan bersatu negara menyelia dan mengawal selia dana pencen. Permintaan dana pencen yang semakin meningkat untuk saluran pelaburan mencetuskan pembangunan pasaran sekuriti hutang. Modal dana pencen dilaburkan hampir secara eksklusif dalam bon korporat dan kerajaan, termasuk Eurobond kerajaan Kazakhstan. Kerajaan Kazakhstan sedang mengkaji projek untuk mewujudkan dana pencen nasional bersatu dan memindahkan semua akaun daripada dana pencen swasta ke dalamnya.

Kazakhstan naik ke tangga ke-41 dalam Indeks Kebebasan Ekonomi 2018 yang diterbitkan oleh The Wall Street Journal dan The Heritage Foundation.

Isu-isu sosial seperti kesan alam sekitar daripada industri ekstraktif, hak buruh, dan kesaksamaan sosial adalah pertimbangan penting seiring dengan pembangunan ekonomi. Kerajaan telah berusaha untuk menangani cabaran-cabaran ini melalui pelbagai dasar dan inisiatif, tetapi kemajuan yang berterusan diperlukan untuk memastikan pembangunan yang mampan dan inklusif.

6.2. Industri Utama

Ekonomi Kazakhstan disokong oleh beberapa industri utama. Sektor tenaga dan perlombongan, terutamanya minyak, gas asli, uranium, dan pelbagai mineral, merupakan tulang belakang ekonomi, menyumbang sebahagian besar eksport dan KDNK. Pertanian juga memainkan peranan penting, dengan pengeluaran bijirin dan ternakan menjadi tumpuan utama. Selain itu, sektor pelancongan sedang berkembang, dengan kerajaan berusaha untuk mempromosikan sumber semula jadi dan budaya negara.

6.2.1. Pertanian

Pertanian menyumbang kira-kira 5 peratus daripada KDNK Kazakhstan. Bijirin, kentang, anggur, sayur-sayuran, tembikai dan ternakan adalah komoditi pertanian yang paling penting. Tanah pertanian meliputi lebih daripada 846.00 K km². Tanah pertanian yang ada terdiri daripada 205.00 K km² tanah pertanian dan 611.00 K km² padang ragut dan tanah jerami. Lebih 80 peratus daripada jumlah keluasan negara diklasifikasikan sebagai tanah pertanian, termasuk hampir 70 peratus diduduki oleh padang ragut. Tanah pertaniannya mempunyai ketersediaan kedua tertinggi bagi setiap penduduk (1.5 hektar).

Produk ternakan utama ialah produk tenusu, kulit, daging, dan bulu. Tanaman utama negara termasuk gandum, barli, kapas, dan beras. Eksport gandum, sumber utama mata wang keras, berada di antara komoditi utama dalam perdagangan eksport Kazakhstan. Pada tahun 2003 Kazakhstan menuai 17.6 juta tan bijirin kasar, 2.8% lebih tinggi berbanding tahun 2002. Pertanian Kazakhstan masih mempunyai banyak masalah alam sekitar akibat salah urus semasa tahun-tahunnya di Kesatuan Soviet. Beberapa wain Kazakh dihasilkan di pergunungan di timur Almaty. Cabaran pembangunan termasuklah keperluan untuk pemodenan, pengurusan air yang lebih baik, dan penyesuaian kepada perubahan iklim.

6.2.2. Tenaga dan Perlombongan

Tenaga telah menjadi sektor ekonomi utama. Pengeluaran minyak mentah dan kondensat gas asli daripada lembangan minyak dan gas Kazakhstan berjumlah 79.2 juta tan metrik pada tahun 2012 meningkat daripada 51.2 juta tan metrik pada tahun 2003. Kazakhstan meningkatkan eksport minyak dan kondensat gas kepada 44.3 juta tan pada tahun 2003, 13 peratus lebih tinggi daripada tahun 2002. Pengeluaran gas di Kazakhstan pada tahun 2003, berjumlah 13.9 m³, meningkat 22.7 peratus berbanding tahun 2002, termasuk pengeluaran gas asli sebanyak 7.3 m³. Kazakhstan mempunyai kira-kira 4 bilion tan metrik rizab minyak yang boleh dipulihkan dan 2.00 K km³ gas. Kazakhstan ialah negara pengeluar minyak ke-19 terbesar di dunia. Eksport minyak Kazakhstan pada tahun 2003, bernilai lebih daripada 7.00 B USD, mewakili 65 peratus daripada keseluruhan eksport dan 24 peratus daripada KDNK.
Medan minyak dan gas utama serta rizab minyak yang boleh dipulihkan ialah Tengiz dengan 7 bilion tong minyak; Karachaganak dengan 8 bilion tong minyak dan 1.35 K km³ gas asli; dan Kashagan dengan 7 hingga 9 bilion tong minyak.
KazMunayGas (KMG), syarikat minyak dan gas negara, telah ditubuhkan pada tahun 2002 untuk mewakili kepentingan negara dalam industri minyak dan gas. Medan Tengiz telah dibangunkan bersama pada tahun 1993 sebagai usaha sama Tengizchevroil selama 40 tahun antara Chevron Texaco (50 peratus), ExxonMobil AS (25 peratus), KazMunayGas (20 peratus), dan LukArco (5 peratus). Medan gas asli dan kondensat gas Karachaganak sedang dibangunkan oleh BG, Agip, ChevronTexaco, dan Lukoil. Syarikat minyak China juga terlibat dalam industri minyak Kazakhstan.
Kazakhstan melancarkan Pelan Ekonomi Hijau pada tahun 2013. Ia komited Kazakhstan untuk memenuhi 50 peratus keperluan tenaganya daripada sumber alternatif dan boleh diperbaharui menjelang 2050. Ekonomi hijau diunjurkan meningkatkan KDNK sebanyak 3 peratus dan mewujudkan kira-kira 500,000 pekerjaan. Kerajaan menetapkan harga untuk tenaga yang dihasilkan daripada sumber boleh diperbaharui. Harga 1 kilowatt-jam untuk tenaga yang dihasilkan oleh loji janakuasa angin ditetapkan pada 22.68 tenge (0.12 USD), untuk 1 kilowatt-jam yang dihasilkan oleh loji janakuasa hidro kecil 16.71 tenge (0.09 USD), dan daripada loji biogas 32.23 tenge (0.18 USD).
Walaupun sektor ini penting untuk ekonomi, ia juga menimbulkan cabaran alam sekitar dan sosial. Kerajaan berusaha untuk mengimbangi pembangunan ekonomi dengan pengurusan sumber yang mampan dan perlindungan alam sekitar, serta memastikan manfaat daripada kekayaan sumber dikongsi secara lebih meluas dalam kalangan penduduk.

6.2.3. Pelancongan

Kazakhstan ialah negara kesembilan terbesar mengikut keluasan dan negara tanpa lautan terbesar di dunia. Setakat 2014, pelancongan menyumbang 0.3 peratus daripada KDNK Kazakhstan, tetapi kerajaan mempunyai rancangan untuk meningkatkannya kepada 3 peratus menjelang 2020. Menurut Laporan Daya Saing Perjalanan dan Pelancongan Forum Ekonomi Dunia 2017, KDNK industri perjalanan dan pelancongan di Kazakhstan ialah 3.08 B USD atau hanya 1.6 peratus daripada jumlah KDNK. WEF meletakkan Kazakhstan di tangga ke-80 dalam laporan 2019nya.
Pada 2017, Kazakhstan menduduki tempat ke-43 dalam bilangan ketibaan pelancong. Pada 2014, The Guardian menyifatkan pelancongan di Kazakhstan sebagai "sangat kurang membangun," walaupun negara ini mempunyai landskap pergunungan, tasik, dan padang pasir. Faktor-faktor yang menghalang peningkatan pelancongan dikatakan termasuk harga tinggi, "infrastruktur usang," "perkhidmatan buruk," dan kesukaran perjalanan di negara yang besar dan kurang membangun. Malah bagi rakyat Kazakh sendiri, bercuti di luar negara mungkin hanya menelan separuh kos berbanding bercuti di Kazakhstan.
Kerajaan Kazakh, yang telah lama disifatkan sebagai autoritarian dengan sejarah pencabulan hak asasi manusia dan penindasan terhadap pembangkang politik, pada 2015 mengeluarkan "Pelan Pembangunan Industri Pelancongan 2020." Ia bertujuan untuk menubuhkan lima kluster pelancongan di Kazakhstan: bandar Astana, bandar Almaty, Kazakhstan Timur, Kazakhstan Selatan, dan Wilayah Kazakhstan Barat. Ia juga mencari pelaburan sebanyak 4.00 B USD dan penciptaan 300,000 pekerjaan baru dalam industri pelancongan menjelang 2020.
Kazakhstan telah menawarkan rejim bebas visa tetap sehingga 90 hari kepada warganegara Armenia, Azerbaijan, Belarus, Georgia, Moldova, Kyrgyzstan, Mongolia, Rusia dan Ukraine, dan sehingga 30 hari kepada warganegara Argentina, Brazil, Ecuador, Serbia, Korea Selatan, Tajikistan, Turki, UAE dan Uzbekistan. Ia juga menubuhkan rejim bebas visa untuk warganegara 54 negara, termasuk Kesatuan Eropah dan negara ahli OECD, A.S., Jepun, Mexico, Australia dan New Zealand.
Potensi masa depan industri pelancongan bergantung kepada peningkatan infrastruktur, kualiti perkhidmatan, dan promosi yang lebih berkesan di peringkat antarabangsa, serta usaha berterusan untuk menangani isu hak asasi manusia dan imej antarabangsa negara.

6.3. Perdagangan Luar Negeri

Peranan Kazakhstan yang meningkat dalam perdagangan global dan kedudukan utamanya di Laluan Sutera baru memberikan negara ini potensi untuk membuka pasarannya kepada berbilion-bilion orang. Kazakhstan menyertai Pertubuhan Perdagangan Dunia pada tahun 2015.
Pusing ganti perdagangan luar Kazakhstan pada tahun 2018 ialah 93.50 B USD, iaitu 19.7 peratus lebih tinggi daripada tahun 2017. Eksport pada tahun 2018 mencapai 67.00 B USD (naik 25.7 peratus berbanding tahun 2017) dan import ialah 32.50 B USD (naik 9.9 peratus berbanding tahun 2017). Eksport menyumbang 40.1 peratus daripada keluaran dalam negara kasar (KDNK) Kazakhstan pada tahun 2018. Kazakhstan mengeksport 800 produk ke 120 negara.
Barangan eksport utama termasuk minyak mentah dan produk petroleum, logam (ferrous dan non-ferrous), bahan kimia, bijirin, dan produk pertanian lain. Rakan dagang utama untuk eksport secara tradisinya termasuk China, Rusia, dan negara-negara Kesatuan Eropah seperti Itali dan Belanda.
Barangan import utama termasuk jentera dan peralatan, produk logam, bahan makanan, dan produk kimia. Rakan dagang utama untuk import termasuk Rusia, China, dan negara-negara Eropah seperti Jerman.
Trend terkini menunjukkan peningkatan perdagangan dengan China, terutamanya disebabkan oleh Inisiatif Jalur dan Jalan, serta usaha berterusan untuk mempelbagaikan pasaran eksport dan rakan dagang bagi mengurangkan kebergantungan kepada beberapa pasaran atau komoditi tertentu.

6.4. Pelaburan Langsung Asing

Kazakhstan telah menarik 330.00 B USD dalam pelaburan langsung asing (FDI) dari lebih 120 negara sejak kemerdekaannya (1991). Pada tahun 2015, Jabatan Negara A.S. berkata Kazakhstan secara meluas dianggap mempunyai iklim pelaburan terbaik di rantau ini. Pada tahun 2014, Presiden Nazarbayev menandatangani undang-undang konsesi cukai untuk mempromosikan pelaburan langsung asing yang termasuk pengecualian cukai korporat selama 10 tahun, pengecualian cukai harta selama lapan tahun, dan pembekuan selama 10 tahun ke atas kebanyakan cukai lain. Insentif lain termasuk bayaran balik ke atas pelaburan modal sehingga 30 peratus sebaik sahaja kemudahan pengeluaran beroperasi.
Pada tahun 2012, Kazakhstan menarik 14.00 B USD aliran masuk pelaburan langsung asing ke negara ini pada kadar pertumbuhan 7 peratus. Pada tahun 2018, 24.00 B USD FDI telah disalurkan ke Kazakhstan, satu peningkatan yang ketara sejak 2012.
Pada tahun 2014, Bank Eropah untuk Pembinaan Semula dan Pembangunan (EBRD) dan Kazakhstan mewujudkan perkongsian untuk Memperkasakan Semula Proses Pembaharuan di Kazakhstan untuk bekerjasama dengan institusi kewangan antarabangsa bagi menyalurkan 2.70 B USD yang disediakan oleh kerajaan Kazakh ke dalam sektor-sektor penting ekonomi Kazakhstan.
Sehingga Mei 2014, Kazakhstan telah menarik 190.00 B USD pelaburan asing kasar sejak kemerdekaannya pada tahun 1991 dan ia mendahului negara-negara CIS dari segi FDI yang ditarik per kapita. Kajian Dasar Pelaburan OECD 2017 menyatakan bahawa "langkah besar" telah diambil untuk membuka peluang kepada pelabur asing dan memperbaiki dasar untuk menarik FDI.
China adalah salah satu rakan ekonomi dan perdagangan utama Kazakhstan. Pada tahun 2013, China melancarkan Inisiatif Jalur dan Jalan (BRI) di mana Kazakhstan berfungsi sebagai hab transit.
Negara pelabur utama termasuk Belanda, Amerika Syarikat, Switzerland, China, dan Rusia. Sektor pelaburan utama ialah perlombongan (terutamanya minyak dan gas), pembuatan, perdagangan, dan kewangan. Usaha untuk memperbaiki iklim pelaburan terus dilakukan, termasuk memudahkan prosedur birokrasi, meningkatkan perlindungan pelabur, dan mempromosikan peluang pelaburan dalam sektor bukan sumber.

6.5. Kewangan

Sistem kewangan Kazakhstan telah melalui perkembangan yang ketara sejak kemerdekaan. Bank Negara Kazakhstan berfungsi sebagai bank pusat, bertanggungjawab untuk dasar monetari, kestabilan harga, dan pengawasan sistem kewangan.
Industri perbankan Kazakhstan melalui kitaran ledakan dan kemerosotan pada awal abad ke-21. Selepas beberapa tahun pengembangan pesat pada pertengahan 2000-an, industri perbankan runtuh pada tahun 2008. Beberapa kumpulan perbankan besar, termasuk BTA Bank J.S.C. dan Alliance Bank, gagal bayar tidak lama selepas itu. Industri ini mengecut dan distruktur semula, dengan pinjaman seluruh sistem menurun daripada 59 peratus KDNK pada tahun 2007 kepada 39 peratus pada tahun 2011. Bank Negara Kazakh memperkenalkan insurans deposit dalam kempen untuk mengukuhkan sektor perbankan. Beberapa bank asing utama mempunyai cawangan di Kazakhstan, termasuk RBS, Citibank, dan HSBC. Kookmin dan UniCredit kedua-duanya memasuki pasaran perkhidmatan kewangan Kazakhstan melalui pemerolehan dan pembinaan saham.
Bank-bank komersial utama termasuk Halyk Bank, Kaspi Bank, dan ForteBank. Pasaran kewangan, termasuk pasaran saham (Kazakhstan Stock Exchange, KASE) dan pasaran bon, sedang berkembang, walaupun ia masih agak kecil berbanding pasaran maju. Kerajaan telah berusaha untuk membangunkan Astana International Financial Centre (AIFC) sebagai hab kewangan serantau, dengan sistem perundangan berdasarkan undang-undang Inggeris untuk menarik pelabur dan syarikat antarabangsa. Cabaran termasuklah keperluan untuk meningkatkan ketelusan, tadbir urus korporat, dan pengurusan risiko dalam sektor kewangan.

6.6. Infrastruktur

Infrastruktur pengangkutan Kazakhstan adalah penting memandangkan saiz negara yang luas dan kedudukannya sebagai hab transit antara Eropah dan Asia.
Pengangkutan Jalan Raya: Rangkaian jalan raya adalah luas tetapi kualitinya berbeza-beza. Kerajaan telah melabur dalam menaik taraf jalan raya utama, termasuk koridor transit antarabangsa.
Pengangkutan Kereta Api: Kereta api menyediakan 68 peratus daripada semua lalu lintas kargo dan penumpang ke lebih 57 peratus negara. Terdapat 15.33 K km dalam perkhidmatan pengangkutan awam, tidak termasuk laluan perindustrian. 15.33 K km landasan 1.52 K mm tolok, 4.00 K km dielektrikkan, pada tahun 2012. Kebanyakan bandar dihubungkan dengan kereta api; kereta api berkelajuan tinggi bergerak dari Almaty (bandar paling selatan) ke Petropavl (bandar paling utara) dalam masa kira-kira 18 jam.
Kazakhstan Temir Zholy (KTZ) ialah syarikat kereta api kebangsaan. KTZ bekerjasama dengan pengeluar lokomotif Perancis Alstom dalam membangunkan infrastruktur kereta api Kazakhstan. Sehingga 2018, Alstom mempunyai lebih 600 kakitangan dan dua usaha sama dengan KTZ dan anak syarikatnya di Kazakhstan. Pada Julai 2017, Alstom membuka pusat pembaikan lokomotif pertamanya di Kazakhstan. Ia adalah satu-satunya pusat pembaikan di Asia Tengah dan Caucasus. Stesen kereta api Astana Nurly Zhol, stesen kereta api paling moden di Kazakhstan, telah dibuka di Astana pada 31 Mei 2017. Menurut Kazakhstan Railways (KTZ), stesen seluas 120,000m² itu dijangka akan digunakan oleh 54 kereta api dan akan mempunyai kapasiti untuk mengendalikan 35,000 penumpang sehari.
Terdapat sistem metro kecil sepanjang 8.56 km di Almaty. Laluan metro kedua dan ketiga dirancang untuk masa depan. Laluan kedua akan bersilang dengan laluan pertama di stesen Alatau dan Zhibek Zholy. Sistem Metro Astana telah dalam pembinaan, tetapi ditinggalkan pada satu ketika pada tahun 2013. Pada Mei 2015, satu perjanjian telah ditandatangani untuk projek itu disambung semula. Terdapat rangkaian trem sepanjang 86 km, yang mula beroperasi pada tahun 1965 dengan, setakat 2012, 20 laluan tetap dan tiga laluan khas.
Pelabuhan kering Khorgos Gateway adalah salah satu pelabuhan kering utama Kazakhstan untuk mengendalikan kereta api trans-Eurasia, yang bergerak lebih daripada 9.00 K km antara China dan Eropah. Pelabuhan kering Khorgos Gateway dikelilingi oleh Khorgos Eastern Gate SEZ yang secara rasmi memulakan operasi pada Disember 2016.

Pengangkutan Penerbangan: Terdapat beberapa lapangan terbang antarabangsa, dengan Lapangan Terbang Antarabangsa Almaty dan Lapangan Terbang Antarabangsa Nursultan Nazarbayev (di Astana) sebagai hab utama. Air Astana ialah syarikat penerbangan kebangsaan. Pada tahun 2009, Suruhanjaya Eropah menyenaraihitamkan semua syarikat penerbangan Kazakh kecuali Air Astana. Selepas itu, Kazakhstan mengambil langkah untuk memodenkan dan memperbaharui pengawasan keselamatan udaranya. Pada tahun 2016 pihak berkuasa keselamatan udara Eropah mengeluarkan semua syarikat penerbangan Kazakh daripada senarai hitam, dengan menyatakan terdapat "bukti yang mencukupi mengenai pematuhan" dengan piawaian antarabangsa oleh Syarikat Penerbangan Kazakh dan Jawatankuasa Penerbangan Awam.

Telekomunikasi: Sektor telekomunikasi telah berkembang pesat, dengan peningkatan penembusan internet dan penggunaan telefon mudah alih. Kerajaan telah melancarkan inisiatif "Digital Kazakhstan" untuk memodenkan infrastruktur digital negara.

Rangkaian Bekalan Tenaga: Infrastruktur untuk pengeluaran dan pengedaran minyak, gas, dan elektrik adalah penting. Ini termasuk rangkaian paip yang luas untuk eksport tenaga dan grid elektrik yang menghubungkan pelbagai wilayah. Pembangunan infrastruktur tenaga boleh diperbaharui juga sedang dijalankan.

6.7. Daya Saing Ekonomi

Menurut Laporan Daya Saing Global Forum Ekonomi Dunia 2010-11, Kazakhstan menduduki tempat ke-72 di dunia dalam daya saing ekonomi. Setahun kemudian, Laporan Daya Saing Global meletakkan Kazakhstan di tempat ke-50 dalam pasaran paling berdaya saing.
Dalam Laporan Menjalankan Perniagaan 2020 oleh Bank Dunia, Kazakhstan menduduki tempat ke-25 secara global dan sebagai negara terbaik nombor satu di dunia untuk melindungi hak pelabur minoriti. Kazakhstan mencapai matlamatnya untuk memasuki 50 negara paling berdaya saing teratas pada tahun 2013 dan telah mengekalkan kedudukannya dalam Laporan Daya Saing Global Forum Ekonomi Dunia 2014-2015 yang diterbitkan pada awal September 2014. Kazakhstan mendahului negara-negara lain dalam CIS dalam hampir semua tonggak daya saing laporan itu, termasuk institusi, infrastruktur, persekitaran makroekonomi, pendidikan tinggi dan latihan, kecekapan pasaran barangan, pembangunan pasaran buruh, pembangunan pasaran kewangan, kesediaan teknologi, saiz pasaran, kecanggihan perniagaan dan inovasi, hanya ketinggalan dalam kategori kesihatan dan pendidikan rendah. Indeks Daya Saing Global memberikan skor dari 1 hingga 7 dalam setiap tonggak ini, dan Kazakhstan memperoleh skor keseluruhan 4.4.
Kekuatan Kazakhstan termasuklah kekayaan sumber semula jadinya, kestabilan makroekonomi relatif, dan usaha untuk memperbaiki iklim perniagaan. Kelemahan termasuklah kebergantungan kepada komoditi, tahap rasuah, dan keperluan untuk pembaharuan institusi yang lebih mendalam. Kerajaan telah melancarkan pelbagai program untuk meningkatkan daya saing, seperti program "Nurly Zhol" yang memberi tumpuan kepada pembangunan infrastruktur dan "Digital Kazakhstan" untuk mempromosikan ekonomi digital.

6.8. Isu Rasuah

Pada tahun 2005, Bank Dunia menyenaraikan Kazakhstan sebagai titik panas rasuah, setaraf dengan Angola, Bolivia, Kenya, Libya dan Pakistan. Pada tahun 2012, Kazakhstan menduduki tempat rendah dalam indeks negara paling kurang rasuah dan Forum Ekonomi Dunia menyenaraikan rasuah sebagai masalah terbesar dalam menjalankan perniagaan di negara ini. Laporan OECD 2017 mengenai Kazakhstan menunjukkan bahawa Kazakhstan telah memperbaharui undang-undang berkaitan perkhidmatan awam, badan kehakiman, instrumen untuk mencegah rasuah, akses kepada maklumat, dan pendakwaan rasuah. Kazakhstan telah melaksanakan pembaharuan antirasuah yang telah diiktiraf oleh organisasi seperti Transparency International.

Pada tahun 2011, Switzerland merampas aset Kazakhstan bernilai 48.00 M USD daripada akaun bank Switzerland, hasil daripada siasatan rasuah di Amerika Syarikat.
Pegawai AS percaya dana itu mewakili rasuah yang dibayar oleh pegawai Amerika kepada pegawai Kazakhstan sebagai balasan untuk hak minyak atau prospeksi di Kazakhstan. Prosiding akhirnya melibatkan 84.00 M USD di AS dan 60.00 M USD lagi di Switzerland.
Biro Penyiasatan Persekutuan (FBI) dan Agensi Anti-Rasuah Kazakh menandatangani Perjanjian Bantuan Undang-undang Bersama pada Februari 2015.

Indeks Persepsi Rasuah Transparency International 2023, yang menilai 180 negara pada skala dari 0 ("sangat korup") hingga 100 ("sangat bersih"), memberikan Kazakhstan skor 39. Apabila disenaraikan mengikut skor, Kazakhstan menduduki tempat ke-93 dalam kalangan 180 negara dalam Indeks, di mana negara yang menduduki tempat pertama dianggap mempunyai sektor awam yang paling jujur. Sebagai perbandingan dengan skor di seluruh dunia, skor terbaik ialah 90 (kedudukan 1), skor purata ialah 43, dan skor terburuk ialah 11 (kedudukan 180). Sebagai perbandingan dengan skor serantau, skor tertinggi dalam kalangan negara Eropah Timur dan Asia Tengah adalah 53, skor purata ialah 35 dan skor terendah ialah 18.
Dasar anti-rasuah kerajaan termasuklah penubuhan agensi-agensi khusus, pengukuhan perundangan, dan kempen kesedaran awam. Walau bagaimanapun, pelaksanaan dan keberkesanan dasar-dasar ini masih menjadi cabaran.

8.1. Kependudukan

Biro Banci AS Pangkalan Data Antarabangsa menyenaraikan populasi Kazakhstan sebagai 18.9 juta (Mei 2019), manakala Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu menganggarkan populasi Kazakhstan seramai 19,606,633 pada tahun 2023. Anggaran rasmi meletakkan populasi Kazakhstan pada 20 juta setakat November 2023. Pada tahun 2013, populasi Kazakhstan meningkat kepada 17,280,000 dengan kadar pertumbuhan 1.7 peratus sepanjang tahun lepas menurut Agensi Statistik Kazakhstan.
Anggaran populasi 2009 adalah 6.8 peratus lebih tinggi daripada populasi yang dilaporkan dalam bancian terakhir dari Januari 1999. Penurunan populasi yang bermula selepas 1989 telah dihentikan dan mungkin telah berbalik. Lelaki dan wanita masing-masing membentuk 48.3 dan 51.7 peratus daripada populasi.
Kadar pertumbuhan penduduk telah stabil dalam beberapa tahun kebelakangan ini. Kepadatan penduduk adalah rendah, dengan sebahagian besar penduduk tertumpu di kawasan bandar dan wilayah selatan dan utara yang lebih subur. Kadar urbanisasi terus meningkat, dengan lebih ramai orang berpindah ke bandar-bandar untuk mendapatkan peluang ekonomi dan pendidikan yang lebih baik.

8.2. Kumpulan Etnik

Sehingga tahun 2024, etnik Kazakh ialah 71 peratus daripada populasi dan etnik Rusia ialah 14.9 peratus, walaupun bilangan mereka telah menurun sejak pembubaran Kesatuan Soviet. Kumpulan lain termasuk Tatar (1.1 peratus), Ukraine (1.9 peratus), Uzbek (3.3 peratus), Jerman (1.1 peratus), Uyghur (1.5 peratus), Azerbaijan, Dungan, Turk, Korea, Poland, dan Lithuania. Beberapa minoriti seperti Ukraine, Korea, Jerman Volga (0.9 peratus), Chechen, Turk Meskhetian, dan penentang politik Rusia terhadap rejim, telah dipindahkan ke Kazakhstan pada tahun 1930-an dan 1940-an oleh Josef Stalin. Beberapa kem buruh Soviet (Gulag) terbesar wujud di negara ini.

Imigrasi Rusia yang ketara juga berkaitan dengan Kempen Tanah Dara dan program angkasa Soviet semasa era Khrushchev. Pada tahun 1989, etnik Rusia ialah 37.8 peratus daripada populasi dan orang Kazakh memegang majoriti hanya di 7 daripada 20 wilayah negara. Sebelum tahun 1991 terdapat kira-kira satu juta Jerman di Kazakhstan, kebanyakannya keturunan Jerman Volga yang dipindahkan ke Kazakhstan semasa Perang Dunia II. Selepas pembubaran Kesatuan Soviet, kebanyakan mereka berhijrah ke Jerman. Kebanyakan ahli minoriti Yunani Pontik yang lebih kecil telah berhijrah ke Greece. Pada akhir tahun 1930-an beribu-ribu Korea di Kesatuan Soviet telah dipindahkan ke Asia Tengah. Orang-orang ini kini dikenali sebagai Koryo-saram.

Tahun 1990-an ditandai dengan emigrasi ramai Rusia, Ukraine dan Jerman Volga negara itu, satu proses yang bermula pada tahun 1970-an. Ini telah menjadikan orang Kazakh asli sebagai kumpulan etnik terbesar. Faktor tambahan dalam peningkatan populasi Kazakhstan ialah kadar kelahiran yang lebih tinggi dan imigrasi etnik Kazakh dari China, Mongolia, dan Rusia.

Kerajaan Kazakhstan menggalakkan kewujudan bersama secara harmoni antara pelbagai kumpulan etnik. Hak-hak kumpulan minoriti dijamin oleh perlembagaan, walaupun terdapat laporan mengenai diskriminasi dan cabaran dalam mengekalkan bahasa dan budaya minoriti. Majlis Rakyat Kazakhstan adalah sebuah badan yang bertujuan untuk mempromosikan perpaduan dan keharmonian antara etnik.

8.3. Bahasa

Kazakhstan secara rasminya ialah negara dwibahasa. Bahasa Kazakh (sebahagian daripada cabang Kipchak bahasa-bahasa Turkik) dituturkan dengan mahir oleh 80.1% penduduk menurut bancian 2021, dan mempunyai status "bahasa negara". Bahasa Rusia, sebaliknya, dituturkan oleh 83.7% setakat 2021. Ia mempunyai status yang sama dengan Kazakh sebagai "bahasa rasmi", dan digunakan secara rutin dalam perniagaan, kerajaan, dan komunikasi antara etnik. Walau bagaimanapun, hanya 63.4% etnik Kazakh dan 49.3% penduduk negara ini adalah penutur harian bahasa Kazakh, menurut bancian yang sama.

Kerajaan mengumumkan pada Januari 2015 bahawa abjad Rumi akan menggantikan abjad Cyril sebagai sistem tulisan untuk bahasa Kazakh menjelang 2025. Bahasa minoriti lain yang dituturkan di Kazakhstan termasuk Uzbek, Ukraine, Uyghur, Kyrgyz, Tatar, dan Jerman. Bahasa Inggeris, serta bahasa Turki, telah mendapat populariti di kalangan golongan muda sejak kejatuhan Kesatuan Soviet. Pendidikan di seluruh Kazakhstan dijalankan sama ada dalam bahasa Kazakh, Rusia, atau kedua-duanya. Dalam ucapan peletakan jawatan Nazarbayev pada tahun 2019, beliau meramalkan bahawa rakyat Kazakhstan pada masa akan datang akan bertutur dalam tiga bahasa (Kazakh, Rusia dan Inggeris). Dasar pendidikan bahasa asing menggalakkan pembelajaran bahasa Inggeris dan bahasa-bahasa dunia yang lain.

8.4. Agama

Menurut bancian 2021, 69.3% penduduk adalah Muslim, 17.2% adalah Kristian, 0.2% menganut agama lain (kebanyakannya Buddha dan Yahudi), 11.01% memilih untuk tidak menjawab, dan 2.25% mengidentifikasi diri sebagai ateis.

Kazakhstan ialah sebuah negara sekular yang perlembagaannya menjamin kebebasan beragama. Artikel 39 perlembagaan menyatakan: "Hak asasi manusia dan kebebasan tidak boleh disekat dalam apa jua cara." Artikel 14 melarang "diskriminasi atas dasar agama" dan Artikel 19 memastikan bahawa setiap orang mempunyai "hak untuk menentukan dan menyatakan atau tidak menyatakan gabungan etnik, parti dan agamanya." Majlis Perlembagaan mengesahkan hak-hak ini dalam perisytiharan 2009, yang menyatakan bahawa undang-undang yang dicadangkan yang mengehadkan hak individu tertentu untuk mengamalkan agama mereka telah diisytiharkan tidak berperlembagaan.

Islam ialah agama terbesar di Kazakhstan, diikuti oleh Kristian Ortodoks Timur. Selepas berdekad-dekad penindasan agama oleh Kesatuan Soviet, kedatangan kemerdekaan menyaksikan lonjakan dalam ekspresi identiti etnik, sebahagiannya melalui agama. Amalan bebas kepercayaan agama dan penubuhan kebebasan beragama sepenuhnya membawa kepada peningkatan aktiviti keagamaan. Beratus-ratus masjid, gereja, dan struktur keagamaan lain dibina dalam tempoh beberapa tahun, dengan bilangan persatuan agama meningkat daripada 670 pada tahun 1990 kepada 4,170 hari ini.

Beberapa angka menunjukkan bahawa Muslim bukan denominasi membentuk majoriti, manakala yang lain menunjukkan bahawa kebanyakan Muslim di negara ini adalah Sunni mengikut mazhab Hanafi. Ini termasuk etnik Kazakh, yang membentuk kira-kira 7% daripada populasi, serta etnik Uzbek, Uighur, dan Tatar. Kurang daripada 1% adalah sebahagian daripada mazhab Sunni Shafi`i (terutamanya Chechen). Terdapat juga beberapa Muslim Ahmadi. Terdapat sejumlah 2,300 masjid, kesemuanya bergabung dengan "Persatuan Spiritual Muslim Kazakhstan", yang diketuai oleh seorang mufti tertinggi. Masjid yang tidak bergabung ditutup secara paksa. Aidiladha diiktiraf sebagai cuti kebangsaan. Satu perempat daripada populasi adalah Ortodoks Rusia, termasuk etnik Rusia, Ukraine dan Belarus. Kumpulan Kristian lain termasuk Katolik Rom, Katolik Yunani, dan Protestan. Terdapat sejumlah 258 gereja Ortodoks, 93 gereja Katolik (9 Katolik Yunani), dan lebih 500 gereja Protestan dan rumah ibadat. Krismas Ortodoks Rusia diiktiraf sebagai cuti kebangsaan di Kazakhstan. Kumpulan agama lain termasuk Yahudi, Iman Baháʼí, Hindu, Buddha, dan Gereja Yesus Kristus Orang Suci Zaman Akhir.
Menurut data Banci 2009, terdapat sedikit penganut Kristian di luar kumpulan etnik Slavik dan Jermanik.
Kerajaan secara amnya menghormati hak kebebasan beragama, tetapi terdapat laporan mengenai sekatan terhadap kumpulan agama minoriti tertentu, terutamanya yang dianggap "tidak tradisional" atau "ekstremis". Undang-undang agama yang diluluskan pada tahun 2011 telah dikritik kerana mengenakan sekatan yang lebih ketat ke atas pendaftaran dan aktiviti kumpulan agama.

8.5. Pendidikan

Pendidikan adalah universal dan wajib sehingga peringkat menengah dan kadar celik huruf dewasa ialah 99.5%. Secara purata, statistik ini adalah sama untuk wanita dan lelaki di Kazakhstan.

Pendidikan terdiri daripada tiga fasa utama: pendidikan rendah (tingkatan 1-4), pendidikan umum asas (tingkatan 5-9) dan pendidikan peringkat senior (tingkatan 10-11 atau 12) yang dibahagikan kepada pendidikan umum berterusan dan pendidikan vokasional. Pendidikan Vokasional biasanya berlangsung selama tiga atau empat tahun. (Pendidikan rendah didahului oleh satu tahun pendidikan pra-sekolah.) Peringkat-peringkat ini boleh diikuti dalam satu institusi atau dalam institusi yang berbeza (cth., sekolah rendah, kemudian sekolah menengah). Baru-baru ini, beberapa sekolah menengah, sekolah khusus, sekolah magnet, gimnasium, lyceum serta gimnasium linguistik dan teknikal telah ditubuhkan. Pendidikan profesional menengah ditawarkan di sekolah profesional atau teknikal khas, lyceum atau kolej dan sekolah vokasional.

Pada masa ini, terdapat universiti, akademi dan institut, konservatori, sekolah tinggi dan kolej tinggi. Terdapat tiga peringkat utama: pendidikan tinggi asas yang menyediakan asas-asas bidang pengajian yang dipilih dan membawa kepada penganugerahan ijazah Sarjana Muda; pendidikan tinggi khusus selepas itu pelajar dianugerahkan Diploma Pakar; dan pendidikan tinggi saintifik-pedagogi yang membawa kepada ijazah sarjana. Pendidikan pascasiswazah membawa kepada Kandidat Nauk ("Calon Sains") dan Doktor Sains (PhD). Dengan penerimaan Undang-undang Pendidikan dan Pendidikan Tinggi, sektor swasta telah ditubuhkan dan beberapa institusi swasta telah dilesenkan.

Lebih 2,500 pelajar di Kazakhstan telah memohon pinjaman pelajar berjumlah kira-kira 9.00 M USD. Bilangan terbesar pinjaman pelajar datang dari Almaty, Astana dan Kyzylorda.
Program latihan dan pembangunan kemahiran di Kazakhstan juga disokong oleh organisasi antarabangsa. Contohnya, pada 30 Mac 2015, Kumpulan Pengarah Eksekutif Bank Dunia meluluskan pinjaman 100.00 M USD untuk projek Kemahiran dan Pekerjaan di Kazakhstan. Projek ini bertujuan untuk menyediakan latihan kepada penganggur, pekerja sendiri yang tidak produktif, dan pekerja yang memerlukan latihan.
Institusi pendidikan utama termasuk Universiti Kebangsaan Al-Farabi Kazakh, Universiti Nazarbayev, dan Universiti Teknikal Kebangsaan Kazakhstan Satbayev. Kerjasama pendidikan antarabangsa digalakkan, dengan ramai pelajar Kazakhstan melanjutkan pelajaran ke luar negara dan program pertukaran dengan universiti asing.

8.6. Kesihatan

Petunjuk kesihatan utama di Kazakhstan telah menunjukkan peningkatan sejak kemerdekaan, tetapi cabaran masih wujud. Jangka hayat semasa lahir adalah sekitar 73 tahun. Penyakit tidak berjangkit seperti penyakit jantung, kanser, dan diabetes menjadi punca utama kematian.
Sistem perkhidmatan perubatan terdiri daripada kemudahan kesihatan awam dan swasta. Kerajaan menyediakan penjagaan kesihatan sejagat melalui sistem insurans kesihatan wajib. Dasar kesihatan awam memberi tumpuan kepada pencegahan penyakit, promosi gaya hidup sihat, dan peningkatan akses kepada perkhidmatan perubatan berkualiti, terutamanya di kawasan luar bandar.
Cabaran-cabaran berkaitan termasuklah kekurangan kakitangan perubatan di beberapa wilayah, keperluan untuk memodenkan infrastruktur kesihatan, dan menangani jurang kesihatan antara kawasan bandar dan luar bandar. Pandemik COVID-19 juga telah memberi tekanan tambahan kepada sistem kesihatan.

9.1. Kebudayaan Tradisional

Budaya tradisional Kazakh sangat dipengaruhi oleh gaya hidup nomad, yang berkisar pada penternakan kuda dan biri-biri. Yurt (киіз үй_{kiyiz üy (rumah felt)}^{Bahasa Kazakh}), khemah mudah alih yang diperbuat daripada felt dan kayu, adalah kediaman tradisional dan simbol penting budaya Kazakh.
Adat resam berkaitan makanan termasuklah layanan mesra kepada tetamu, dengan hidangan seperti beshbarmak (hidangan daging kuda atau kambing rebus dengan mi leper besar) menjadi pusat perayaan. Pakaian tradisional, seperti chapan (jubah panjang) dan saukele (hiasan kepala wanita untuk perkahwinan), masih dipakai pada majlis-majlis khas.
Sistem kekeluargaan adalah bersifat patriarki, dengan penghormatan yang tinggi diberikan kepada orang tua. Kepercayaan rakyat, termasuk unsur-unsur Tengrisme (agama purba Turkik-Mongol) dan amalan Shamanistik, kadangkala wujud bersama dengan Islam. Hospitaliti, penghormatan terhadap alam semula jadi, dan ikatan komuniti yang kuat adalah nilai-nilai teras dalam budaya tradisional Kazakh.

9.2. Kesusasteraan

Kesusasteraan Kazakh ditakrifkan sebagai "badan kesusasteraan, baik lisan mahupun bertulis, yang dihasilkan dalam bahasa Kazakh oleh orang Kazakh Asia Tengah". Kesusasteraan Kazakh berkembang dari wilayah Kazakhstan sekarang, juga termasuk era Republik Sosialis Soviet Kazakh, wilayah yang diiktiraf Kazakh di bawah Empayar Rusia dan Kekhanan Kazakh. Terdapat beberapa pertindihan dengan beberapa tema pelengkap, termasuk sastera suku kaum Turkik yang mendiami Kazakhstan sepanjang sejarahnya dan sastera yang ditulis oleh etnik Kazakh.

Menurut sumber bertulis Cina dari abad ke-6 hingga ke-8 M, suku kaum Turkik Kazakhstan mempunyai tradisi puisi lisan. Ini berasal dari zaman yang lebih awal dan terutamanya disampaikan oleh bard: pencerita profesional dan penghibur muzik. Jejak tradisi ini ditunjukkan pada ukiran batu aksara Orkhon bertarikh abad ke-5 hingga ke-7 M yang menggambarkan pemerintahan Kultegin dan Bilge, dua pemerintah Turkik awal ("kagan"). Di kalangan orang Kazakh, bard adalah profesion utama lelaki, walaupun tidak eksklusif. Sejak sekurang-kurangnya abad ke-17, bard Kazakh boleh dibahagikan kepada dua kategori utama: jıraw (jiraus, jyraus), yang menyampaikan karya orang lain, biasanya tidak mencipta dan menambah karya asli mereka sendiri; dan aqyn (akyns), yang berimprovisasi atau mencipta puisi, cerita atau lagu mereka sendiri. Terdapat beberapa jenis karya, seperti termes didaktik, tolgaws elegi, dan jırs epik. Walaupun asal usul kisah-kisah sedemikian sering tidak diketahui, kebanyakannya dikaitkan dengan bard dari masa lalu yang baru atau lebih jauh, yang kononnya mencipta atau menyampaikannya, pada masa kebanyakan puisi dan prosa Kazakh pertama kali ditulis pada separuh kedua abad ke-19. Terdapat perbezaan gaya yang jelas antara karya yang pertama kali dicipta pada abad ke-19, dan karya yang bertarikh dari zaman yang lebih awal tetapi tidak didokumenkan sebelum abad ke-19, seperti yang dikaitkan dengan bard abad ke-16 dan ke-17 seperti Er Shoban dan Dosmombet Jıraw (juga dikenali sebagai Dospambet Jyrau; beliau nampaknya celik huruf, dan dilaporkan melawat Constantinople), dan malah kepada bard abad ke-15 seperti Shalkiz dan Asan Qayghı.

Bard terkenal lain termasuk Kaztugan Jyrau, Jiembet Jyrau, Axtamberdy Jyrau, dan Buxar Jyrau Kalkamanuly, yang merupakan penasihat kepada Ablai Khan, dan karyanya telah dipelihara oleh Mäšhür Jüsip Köpeev. Er Targhın dan Alpamıs adalah dua contoh sastera Kazakh yang paling terkenal yang direkodkan pada abad ke-19. Kitab Dede Korkut dan Oguz Name (kisah raja Turkik kuno Oghuz Khan) adalah legenda kepahlawanan Turkik yang paling terkenal. Pada mulanya dicipta sekitar abad ke-9 M, ia diturunkan dari generasi ke generasi dalam bentuk lisan. Kisah-kisah legenda itu direkodkan oleh pengarang Turki pada abad ke-14 hingga ke-16 M.

Peranan utama dalam pembangunan sastera Kazakh moden dimiliki oleh Abai Qunanbaiuly (Абай Құнанбайұлы_{Abai Kunanbaiuly}^{Bahasa Kazakh}), yang tulisannya banyak membantu memelihara budaya rakyat Kazakh. Karya utama Abai ialah Buku Kata-kata (қара сөздері_{qara sözderi}^{Bahasa Kazakh}), sebuah risalah falsafah dan koleksi puisi di mana beliau mengkritik dasar penjajahan Rusia dan menggalakkan orang Kazakh lain untuk menerima pendidikan dan celik huruf. Majalah sastera Ay Qap (diterbitkan antara 1911 dan 1915 dalam tulisan Arab) dan Qazaq (diterbitkan antara 1913 dan 1918) memainkan peranan penting dalam pembangunan kehidupan intelektual dan politik di kalangan orang Kazakh awal abad ke-20.
Penulis moden yang terkenal termasuk Mukhtar Auezov, yang novelnya "The Path of Abai" diiktiraf di peringkat antarabangsa, dan Olzhas Suleimenov, yang terkenal dengan puisinya dan aktivisme anti-nuklear.

9.3. Muzik

Negara Kazakhstan moden adalah rumah kepada Orkestra Alat Muzik Rakyat Negara Kurmangazy Kazakh, Orkestra Filharmonik Negara Kazakh, Opera Negara Kazakh dan Orkestra Kamar Negara Kazakh. Orkestra alat muzik rakyat dinamakan sempena Kurmangazy Sagyrbayuly, seorang komposer dan pemain dombra terkenal dari abad ke-19. Kolej Latihan Muzikal-Dramatik, yang ditubuhkan pada tahun 1931, merupakan institut pengajian tinggi muzik yang pertama. Dua tahun kemudian, Orkestra Alat Muzik Rakyat Kazakh telah dibentuk.

Yayasan Asyl Mura mengarkibkan dan menerbitkan rakaman sejarah contoh-contoh hebat muzik Kazakh tradisional dan klasik. Konservatori terkemuka terletak di Almaty, iaitu Konservatori Qurmanghazy. Ia bersaing dengan konservatori kebangsaan di Astana, ibu negara Kazakhstan.
Apabila merujuk kepada muzik tradisional Kazakh, cerita rakyat asli mesti dipisahkan daripada "folklorisme". Yang terakhir menandakan muzik yang dipersembahkan oleh penghibur terlatih secara akademik yang bertujuan untuk memelihara muzik tradisional untuk generasi akan datang. Sejauh yang dapat direkonstruksi, muzik Kazakhstan dari zaman sebelum pengaruh Rusia yang kuat terdiri daripada muzik instrumental dan muzik vokal. Muzik instrumental, dengan karya ("Küy") dipersembahkan oleh pemain solo. Teks sering dilihat sebagai latar belakang (atau "program") untuk muzik, kerana banyak tajuk Küy merujuk kepada cerita. Muzik vokal, sama ada sebagai sebahagian daripada upacara seperti perkahwinan (terutamanya dipersembahkan oleh wanita), atau sebagai sebahagian daripada jamuan. Di sini kita boleh membahagikan kepada subgenre: nyanyian epik, yang mengandungi bukan sahaja fakta sejarah, tetapi juga salasilah suku kaum, lagu cinta, dan ayat-ayat didaktik; dan sebagai bentuk khas komposisi dua atau lebih penyanyi di khalayak ramai (Aitys), yang bersifat dialog dan biasanya terus terang dalam kandungannya.
Pengaruh Rusia terhadap kehidupan muzik di Kazakhstan boleh dilihat dalam dua sfera: pertama, pengenalan institusi akademik muzik seperti dewan konsert dengan pentas opera, dan konservatori, di mana muzik Eropah dipersembahkan dan diajar, dan kedua, dengan cuba menggabungkan muzik tradisional Kazakh ke dalam struktur akademik ini. Dikawal terlebih dahulu oleh Empayar Rusia dan kemudian Kesatuan Soviet, tradisi rakyat dan klasik Kazakhstan menjadi berkaitan dengan muzik etnik Rusia dan muzik Eropah Barat. Sebelum abad ke-20, muzik rakyat Kazakh dikumpulkan dan dikaji oleh pasukan penyelidik etnografi termasuk komposer, pengkritik muzik dan ahli muzikologi. Pada bahagian pertama abad ke-19, muzik Kazakh ditranskripsikan dalam notasi linear. Beberapa komposer era ini menggubah lagu-lagu rakyat Kazakh kepada muzik klasik Eropah gaya Rusia.
Walau bagaimanapun, orang Kazakh sendiri tidak menulis muzik mereka sendiri dalam notasi sehingga tahun 1931. Kemudian, sebagai sebahagian daripada Kesatuan Soviet, budaya rakyat Kazakh digalakkan dalam cara yang disanitasi yang direka untuk mengelakkan pergolakan politik dan sosial. Hasilnya ialah derivatif hambar daripada muzik rakyat Kazakh yang sebenar. Pada tahun 1920, Aleksandr Zatayevich, seorang pegawai Rusia, mencipta karya seni muzik utama dengan melodi dan unsur-unsur lain muzik rakyat Kazakh. Bermula pada tahun 1928 dan meningkat pesat pada tahun 1930-an, beliau juga menyesuaikan alat muzik tradisional Kazakh untuk digunakan dalam ensembel gaya Rusia, seperti dengan menambah bilangan fret dan tali. Tidak lama kemudian, gaya permainan orkestra moden ini menjadi satu-satunya cara bagi pemuzik untuk bermain secara rasmi; rakyat Kazakh diubah menjadi usaha patriotik, profesional dan sosialis.
Muzik pop moden di Kazakhstan dipengaruhi oleh gaya Barat dan Rusia, serta tradisi tempatan. Artis seperti Dimash Kudaibergen telah mendapat pengiktirafan antarabangsa.

9.4. Seni Halus

Di Kazakhstan, seni halus, dalam pengertian klasik, mempunyai asal-usulnya pada separuh kedua abad ke-19 dan permulaan abad ke-20. Ia sebahagian besarnya dipengaruhi oleh seniman Rusia, seperti Vasily Vereshchagin dan Nikolai Khludov, yang banyak mengembara di Asia Tengah. Khludov mempunyai pengaruh khusus terhadap perkembangan sekolah lukisan tempatan, menjadi guru kepada ramai seniman tempatan. Yang paling terkenal ialah Abilkhan Kasteyev, yang namanya telah dijadikan nama Muzium Seni Negara Kazakhstan pada tahun 1984.

Sekolah seni halus Kazakh telah terbentuk sepenuhnya menjelang tahun 1940-an dan berkembang pesat pada tahun 1950-an. Pelukis, artis grafik dan pengukir tempatan, yang dilatih di bawah sistem pendidikan seniman Soviet yang seragam, mula bekerja secara aktif, sering menggunakan motif kebangsaan dalam seni mereka. Pelukis O. Tansykbaev, J. Shardenov, K. Telzhanov, dan S. Aitbaev, artis grafik E. Sidorkina dan A. Duzelkhanov, dan pengukir H. Nauryzbaeva dan E. Sergebaeva hari ini dianggap antara tokoh utama seni Kazakhstan.
Kraf tradisional seperti pembuatan permaidani, kerja felt (syrmak, tekemet), sulaman, dan kerja logam juga merupakan sebahagian penting daripada warisan seni Kazakhstan. Seni kontemporari juga berkembang, dengan artis-artis Kazakhstan meneroka pelbagai medium dan tema.

9.5. Masakan

Dalam masakan kebangsaan, daging ternakan, seperti daging kuda dan daging lembu boleh dimasak dalam pelbagai cara dan biasanya dihidangkan dengan pelbagai jenis produk roti tradisional. Minuman termasuk teh hitam, sering dihidangkan dengan susu dan buah-buahan kering (seperti aprikot kering) dan kacang. Di wilayah selatan, orang sering lebih suka teh hijau. Minuman berasaskan susu tradisional seperti ayran, shubat dan kymyz. Makan malam tradisional Kazakh melibatkan pelbagai pembuka selera di atas meja, diikuti dengan sup dan satu atau dua hidangan utama seperti pilaf dan beshbarmak. Mereka juga minum minuman kebangsaan mereka, kumys, yang terdiri daripada susu kuda yang ditapai.
Budaya kulinari Kazakhstan mencerminkan sejarah nomad dan kepelbagaian etniknya, dengan pengaruh dari masakan Asia Tengah, Rusia, dan lain-lain.

9.6. Sukan

Kazakhstan secara konsisten menunjukkan prestasi yang baik dalam pertandingan Olimpik. Ia amat berjaya dalam tinju. Ini telah membawa sedikit perhatian kepada negara Asia Tengah ini dan meningkatkan kesedaran dunia terhadap atlet-atletnya. Dmitry Karpov dan Olga Rypakova adalah antara atlet Kazakhstan yang paling terkenal. Dmitry Karpov ialah seorang atlet dekatlon yang terkenal, memenangi pingat gangsa dalam Sukan Olimpik Musim Panas 2004, dan 2003 serta Kejohanan Olahraga Dunia 2007. Olga Rypakova ialah seorang atlet, pakar dalam lompat kijang (wanita), memenangi pingat perak dalam Kejohanan Olahraga Dunia 2011 dan Emas dalam Sukan Olimpik Musim Panas 2012. Bandar Almaty di Kazakhstan telah mengemukakan bidaan sebanyak dua kali untuk Sukan Olimpik Musim Sejuk: pada 2014 dan sekali lagi untuk Sukan Olimpik Musim Sejuk 2022. Astana dan Almaty menjadi tuan rumah Sukan Musim Sejuk Asia 2011.

Sukan popular di Kazakhstan termasuk bola sepak, bola keranjang, hoki ais, bandy, dan tinju.
Bola sepak ialah sukan paling popular di Kazakhstan. Persekutuan Bola Sepak Kazakhstan ialah badan induk kebangsaan sukan ini. FFK menganjurkan pasukan kebangsaan lelaki, wanita, dan futsal.
Pemain bola keranjang Kazakhstan yang paling terkenal ialah Alzhan Zharmukhamedov, yang bermain untuk CSKA Moscow dan pasukan bola keranjang kebangsaan Kesatuan Soviet pada tahun 1960-an dan 1970-an. Pasukan bola keranjang kebangsaan Kazakhstan ditubuhkan pada tahun 1992, selepas pembubaran Kesatuan Soviet. Sejak penubuhannya, ia telah bersaing di peringkat benua. Pencapaian terbesarnya adalah pada Sukan Asia 2002, di mana ia mengalahkan Filipina dalam perlawanan terakhirnya untuk memenangi pingat gangsa. Pada Kejohanan Bola Keranjang Asia rasmi, yang kini dipanggil Piala Asia FIBA, pencapaian terbaik Kazakhstan ialah tempat ke-4 pada tahun 2007.
Pasukan bandy kebangsaan Kazakhstan adalah antara yang terbaik di dunia, dan telah banyak kali memenangi pingat gangsa di Kejohanan Dunia Bandy, termasuk edisi 2012 apabila Kazakhstan menjadi tuan rumah kejohanan itu di gelanggang sendiri. Pasukan itu memenangi kejohanan bandy pertama di Sukan Musim Sejuk Asia. Semasa zaman Soviet, Dynamo Alma-Ata memenangi kejohanan kebangsaan Kesatuan Soviet pada tahun 1977 dan 1990 dan Piala Eropah pada tahun 1978. Bandy dibangunkan di sepuluh daripada tujuh belas bahagian pentadbiran negara (lapan daripada empat belas wilayah dan dua daripada tiga bandar yang terletak di dalam tetapi bukan sebahagian daripada wilayah). Akzhaiyk dari Oral, bagaimanapun, adalah satu-satunya kelab profesional.
Pasukan hoki ais kebangsaan Kazakh telah bertanding dalam hoki ais di Sukan Olimpik Musim Sejuk 1998 dan 2006, serta dalam Kejohanan Hoki Ais Dunia Lelaki 2006. Kejohanan Hoki Kazakhstan diadakan sejak 1992. Barys Astana ialah pasukan profesional hoki ais domestik utama Kazakhstan, dan telah bermain dalam liga kebangsaan Kazakhstan sehingga musim 2008-09, apabila mereka dipindahkan untuk bermain dalam Liga Hoki Kontinental. Sementara itu, Kazzinc-Torpedo dan bermain dalam Liga Hoki Tertinggi sejak 1996 dan Saryarka Karagandy sejak 2012. Pemain hoki ais terkemuka Kazakhstan termasuk Nik Antropov, Ivan Kulshov dan Evgeni Nabokov.
Peninju Kazakh secara amnya terkenal di dunia. Dalam tiga Sukan Olimpik terakhir, prestasi mereka dinilai sebagai salah satu yang terbaik dan mereka mempunyai lebih banyak pingat daripada mana-mana negara di dunia, kecuali Cuba dan Rusia (dalam ketiga-tiga temasya). Pada tahun 1996 dan 2004, tiga peninju Kazakhstan (Vassiliy Jirov pada tahun 1996, Bakhtiyar Artayev pada tahun 2004 dan Serik Sapiyev pada tahun 2012) diiktiraf sebagai peninju terbaik untuk teknik mereka dengan Piala Val Barker, yang dianugerahkan kepada peninju terbaik kejohanan itu. Dalam tinju, Kazakhstan menunjukkan prestasi yang baik dalam Sukan Olimpik Musim Panas 2000 di Sydney. Dua peninju, Bekzat Sattarkhanov dan Yermakhan Ibraimov, memperoleh pingat emas. Dua lagi peninju, Bulat Zhumadilov dan Mukhtarkhan Dildabekov, memperoleh pingat perak. Oleg Maskaev, lahir di Zhambyl, mewakili Rusia, ialah Juara Heavyweight WBC selepas menewaskan Hasim Rahman pada 12 Ogos 2006. Juara WBA, WBC, IBF dan IBO kelas menengah yang memerintah ialah peninju Kazakh Gennady Golovkin. Natascha Ragosina, mewakili Rusia, tetapi dari Qarağandy memegang tujuh versi gelaran super middleweight wanita, dan dua gelaran heavyweight semasa kerjaya tinjunya. Beliau memegang rekod sebagai juara super middleweight wanita WBA yang paling lama memerintah, dan juara super middleweight wanita WBC yang paling lama memerintah.
Sukan berkuda tradisional seperti kokpar (polo kambing) dan kyz kuu (kejar gadis) juga popular dan sering dipertandingkan semasa perayaan kebangsaan.

9.7. Filem dan Media

Industri perfileman Kazakhstan dikendalikan melalui studio Kazakhfilm milik negara yang berpusat di Almaty. Studio ini telah menghasilkan filem seperti Myn Bala, Harmony Lessons, dan Shal. Kazakhstan ialah tuan rumah Festival Filem Aksi Antarabangsa Astana dan Festival Filem Antarabangsa Eurasia yang diadakan setiap tahun. Pengarah Hollywood Timur Bekmambetov berasal dari Kazakhstan dan telah aktif dalam merapatkan Hollywood dengan industri perfileman Kazakhstan.
Wartawan Kazakhstan Artur Platonov memenangi Skrip Terbaik untuk dokumentarinya "Sold Souls" mengenai sumbangan Kazakhstan kepada perjuangan menentang keganasan di Anugerah Media Korporat dan TV Cannes 2013.
Little Brother (Bauyr) karya Serik Aprymov memenangi anugerah Pejabat Luar Persekutuan Jerman di Festival Filem Eropah Tengah dan Timur goEast.
Media massa di Kazakhstan terdiri daripada media cetak, penyiaran, dan dalam talian. Kerajaan mengekalkan pengaruh yang besar ke atas landskap media. Kebebasan media telah menjadi kebimbangan, dengan laporan mengenai sekatan terhadap wartawan dan saluran media bebas. Kedudukan Kazakhstan dalam Indeks Kebebasan Akhbar Dunia Wartawan Tanpa Sempadan ialah 161 daripada 180 negara. Perintah mahkamah pada pertengahan Mac 2002, dengan kerajaan sebagai plaintif, menyatakan bahawa Respublika perlu berhenti mencetak selama tiga bulan. Perintah itu dielakkan dengan mencetak di bawah tajuk lain, seperti Not That Respublika. Pada awal 2014, mahkamah juga mengeluarkan perintah henti penerbitan kepada akhbar edaran kecil Assandi-Times, dengan mengatakan ia adalah sebahagian daripada kumpulan Respublika. Human Rights Watch berkata: "kes yang tidak masuk akal ini memaparkan sejauh mana pihak berkuasa Kazakh sanggup pergi untuk membuli media kritikal sehingga senyap."
Dengan sokongan daripada Biro Demokrasi, Hak Asasi Manusia dan Buruh Jabatan Negara AS (DRL), Inisiatif Kedaulatan Undang-undang Persatuan Peguam Amerika membuka pusat sokongan media di Almaty untuk membantu saluran akhbar di Kazakhstan.

9.8. Tapak Warisan Dunia UNESCO

Kazakhstan mempunyai tiga tapak budaya dan dua tapak semula jadi dalam senarai Tapak Warisan Dunia UNESCO. Tapak-tapak budaya ialah:

• Makam Khoja Ahmed Yassaui, ditambah pada tahun 2003
• Petroglyph dalam Landskap Arkeologi Tamgaly, ditambah pada tahun 2004
• Laluan Sutera: Rangkaian Laluan Koridor Chang'an-Tianshan, ditambah pada tahun 2014

Tapak-tapak semula jadi ialah:

• Saryarka - Steppe dan Tasik Kazakhstan Utara, ditambah pada tahun 2008
• Tien Shan Barat, ditambah pada tahun 2016

Tapak-tapak ini mewakili kekayaan sejarah, budaya, dan kepelbagaian semula jadi Kazakhstan, daripada monumen Islam zaman pertengahan dan seni batu prasejarah hingga ke landskap steppe yang unik dan ekosistem pergunungan.

9.9. Cuti Umum

Berikut adalah beberapa cuti umum utama di Kazakhstan, bersama dengan makna dan adat resam yang berkaitan:

• 1 Januari - Tahun Baru (Жаңа жыл күні_{Zhaңа zhyl küni (Tahun Baru)}^{Bahasa Kazakh} / Новый Год_{Novyy God (Tahun Baru)}^{Bahasa Rusia}): Disambut dengan perayaan, bunga api, dan perjumpaan keluarga.
• 7 Januari - Krismas Ortodoks Timur (Рождество Христово_{Rozhdestvo Khristovo (Krismas Ortodoks)}^{Bahasa Rusia}): Hari kelepasan rasmi sejak 2007, disambut oleh komuniti Ortodoks.
• Tarikh terakhir Haji - Aidiladha (Qurban Ayt) (Құрбан айт_{Qurban ayt (Aidiladha)}^{Bahasa Kazakh}): Perayaan utama Islam, menandakan kesediaan Nabi Ibrahim untuk mengorbankan anaknya. Solat sunat Aidiladha, penyembelihan haiwan korban, dan perkongsian daging dengan golongan miskin adalah amalan utama.
• 8 Mac - Hari Wanita Antarabangsa (Халықаралық әйелдер күні_{Khalyqaralyq äyelder küni (Hari Wanita Antarabangsa)}^{Bahasa Kazakh} / Международный женский день_{Mezhdunarodnyy zhenskiy den' (Hari Wanita Antarabangsa)}^{Bahasa Rusia}): Menghargai wanita dengan hadiah dan bunga.
• 21-23 Mac - Nowruz (Nauryz Meyramy) (Наурыз мейрамы_{Nauryz meyramy (Nowruz)}^{Bahasa Kazakh}): Perayaan tahun baru Parsi dan Turkik, menandakan ekuinoks musim bunga. Disambut dengan makanan tradisional, permainan, muzik, dan tarian.
• 1 Mei - Hari Perpaduan Rakyat Kazakhstan (Қазақстан халқының бірлігі мерекесі_{Qazaqstan khalqynyң birligi merekesi (Hari Perpaduan Rakyat)}^{Bahasa Kazakh} / Праздник единства народа Казахстана_{Prazdnik yedinstva naroda Kazakhstana (Hari Perpaduan Rakyat)}^{Bahasa Rusia}): Meraikan kepelbagaian etnik dan keharmonian di negara ini.
• 7 Mei - Hari Pembela Tanah Air (Отан қорғаушы күні_{Otan qorğauşy küni (Hari Pembela Tanah Air)}^{Bahasa Kazakh}): Menghormati angkatan tentera.
• 9 Mei - Hari Kemenangan (Жеңіс күні_{Zheңis küni (Hari Kemenangan)}^{Bahasa Kazakh} / День Победы_{Den' Pobedy (Hari Kemenangan)}^{Bahasa Rusia}): Memperingati kemenangan ke atas Nazi Jerman dalam Perang Dunia II, satu tradisi dari zaman Soviet.
• 6 Julai - Hari Ibu Negara (Астана күні_{Astana küni (Hari Ibu Negara)}^{Bahasa Kazakh} / День столицы_{Den' stolitsy (Hari Ibu Negara)}^{Bahasa Rusia}): Meraikan ibu negara, Astana. Ia juga merupakan hari lahir Presiden Pertama Nursultan Nazarbayev.
• 30 Ogos - Hari Perlembagaan (Қазақстан Республикасының Конституциясы күні_{Qazaqstan Respublikasynyң Konstitutsiyasy küni (Hari Perlembagaan)}^{Bahasa Kazakh} / День Конституции Республики Казахстан_{Den' Konstitutsii Respubliki Kazakhstan (Hari Perlembagaan)}^{Bahasa Rusia}): Memperingati penerimaan Perlembagaan 1995.
• 25 Oktober - Hari Republik (Республика күні_{Respublika küni (Hari Republik)}^{Bahasa Kazakh}): Memperingati pengisytiharan kedaulatan oleh Soviet Tertinggi Kazakh pada tahun 1990. Cuti ini telah dimansuhkan antara 2010 dan 2021 tetapi dikembalikan semula.
• 16 Disember - Hari Kemerdekaan (Тәуелсіздік күні_{Täuelsizdik küni (Hari Kemerdekaan)}^{Bahasa Kazakh} / День независимости_{Den' nezavisimosti (Hari Kemerdekaan)}^{Bahasa Rusia}): Meraikan kemerdekaan daripada Kesatuan Soviet pada tahun 1991.

Dahulu, 1 Disember disambut sebagai "Hari Presiden Pertama" untuk menghormati Nursultan Nazarbayev, tetapi ia telah dimansuhkan pada September 2022 selepas beliau melepaskan jawatan dan kuasa politiknya dikurangkan.